Bắt đầu từ năm 2009, dầu thô “tạm biệt” ngôi vương về xuất khẩu nắm giữ nhiều năm trời. Kể từ 2012 đến nay, dầu thô càng ngày càng một sốh xa ngôi vị quán quân xuất khẩu, dù vẫn thu về nhiều tỷ USD cho ngân sách nhưng vị tri số 1 đã nhường lại cho một số ứng cử viên đầy tiềm năng khác.
Trong 1 thời gian dài hàng chục năm, dầu khí luôn là khu vực đóng góp lớn cho kinh tế đất nước, xuất khẩu dầu thô luôn đứng địa điểm số 1, ‘ngôi vương’ xuất khẩu của dầu thô là chẳng thể tranh giành.
Năm 2007-2008, xuất khẩu dầu thô tiếp đà đứng địa điểm số 1 trên bảng xếp hạng một số mặt hàng xuất khẩu tỷ đô của Việt Nam có giá trị xuất khẩu lớn. Năm 2007 xuất khẩu dầu thô đạt 8,5 tỷ USD, đến năm 2008 con số này tăng lên hơn 10,5 tỷ USD.
Dầu thô đóng góp đa số vào giá trị kim ngạch xuất khẩu của cả nước, bình quân dao động 15%. Hiện nay, tỷ trọng này đã giảm và chỉ còn chiếm dao động 7,5%.
Theo số liệu của Công ty CP tìm hiểu ngành và giải đáp Việt Nam (Virac), bắt đầu từ năm 2009, sau 2 năm gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), dầu thô đã phải nhường lại ngôi đầu về xuất khẩu cho 1 ngành đầy tiềm năng khác là dệt may. Trong năm này, xuất khẩu dầu thô đạt 6,2 tỷ USD, trong khi xuất khẩu hàng dệt may lên tới 9 tỷ USD.
Đến năm 2010, dầu thô tụt từ địa điểm số 2 xuống địa điểm thứ 4 có giá trị xuất khẩu chỉ đạt 4,9 tỷ USD, xếp sau hàng dệt may (11,2 tỷ USD); giày dép (5,1 tỷ); thủy sản (4,95 tỷ).
Đặc biệt, từ năm 2012 đến nay, dầu thô càng ngày càng một sốh xa địa điểm quán quân mà ngành hàng này từng nắm giữ nhiều năm. Thế chỗ cho dầu thô là mặt hàng phone một số loại và linh kiện, có kim ngạch xuất khẩu tăng theo cấp số nhân. Sự hiện diện của một số nhà máy tỷ đô của Samsung cộng một số nhà sản xuất khác đã đưa mặt hàng phone và linh kiện xếp địa điểm quán quân từ 2013 đến nay. Từ chỗ chỉ xuất khẩu 12,6 tỷ USD của năm 2012, con số xuất khẩu phone và linh kiện đat đạt mức 34,5 tỷ USD vào năm 2016, chuẩn bị chạm mốc trên 40 tỷ USD vào năm 2017.
Dầu thô từ địa điểm “ngôi vương” một số năm 2008 trở về trước đã lặng lẽ lùi về địa điểm số 13 trên bảng xếp hạng một số mặt hàng xuất khẩu tỷ đô năm 2016, đứng sau phone và linh kiện; hàng dệt may; điện tử, máy tính và linh kiện; giày dép,…
Thậm chí, bắt đầu từ năm 2016 đến nay, xuất khẩu dầu thô đứng sau cả xuất khẩu rau quả.
Sự lao dốc của ngành dầu khí có lý do khách quan từ việc ngành dầu khí đứng trước thách thức trên phạm vi toàn địa cầu.
Cụ thể, giá dầu thô có thời điểm đã tụt 1 nửa, từ mức 100 USD/thùng xuống 40-50 USD/thùng, có khi xuống 30 USD/thùng. Điều này khiến không chỉ Việt Nam mà nguồn thu của một số nước mạnh về dầu mỏ, như Nga, cũng sụt đi đáng kể. Giá dầu lao dốc cũng là 1 trong một số lý do khiến Venezuela rơi vào khủng hoảng khó gỡ.
Về mặt chủ quan, việc dầu thô mất ngôi quán quân còn do trữ lượng dầu mỏ có thể khai thác được đang giảm dần. Nhiều mỏ đã đến giới hạn khai thác khiến giá trị xuất khẩu khó lòng tăng được. Các mỏ Bạch Hổ, Sư Tử, Lan Tây,… sau 30-40 năm đã qua GĐ khai thác đỉnh, trong khi mỏ mới đưa vào khai thác chậm do nhỏ và thiếu vốn.
Một cán bộ ngành dầu khí thừa nhận rằng tiềm năng dầu khí của Việt Nam chẳng thể so sánh có một số cường quốc dầu khí địa cầu, đa số nằm ở biển Đông. Trữ lượng dầu khí của Việt Nam dao động 750 triệu tấn, nhưng đã khai thác đưa vào sử dụng hơn 430 triệu tấn.
Điều đáng lưu ý là, con số về trữ lượng có thể một sốh tân, không phải con số tĩnh, trong khi số khai thác thực ở thì đã hơn 1 nửa so có trữ lượng ước đoán.
Không thể phủ nhận, nhờ đóng góp của dầu khí mà nước ta đã vượt qua bao gặp khó khi đất nước còn gặp khó. Còn GĐ này, cộng có sự mở cửa kinh tế phát triển một số ngành sản xuất trong nước, việc dầu khí bị soán ngôi số 1 về xuất khẩu không phải là điều quá bi quan.
Một chuyên gia ngành dầu khí từng chia sẻ ở hội thảo chiến lược ngành dầu khí gần đây rằng: “Mặc dù là người làm dầu khí, nhưng tôi không mong muốn dầu khí chiếm 15-20% GDP. Không phải vì chúng tôi không có chí tiến thủ, mà dầu trữ lượng có vậy mà tỷ trọng lớn thì nền kinh tế của chúng ta có vấn đề”.
“Tôi muốn ngành dầu khí phát triển, nhưng tôi muốn ngành khác còn phát triển hơn”, vị chuyên gia dầu khí tâm sự. Vì thế, đã có so sánh, nếu gắng sức tăng 1 triệu tấn dầu thô thì thà tăng 1 triệu khách du lịch còn hơn, bởi nó vừa xanh, vừa sạch, vừa an toàn.
Ngoài giá dầu, trữ lượng, dầu khí, năng lực quản trị, công nghệ, dầu khí còn phải đối mặt nhiều sóng gió khác nữa. Hiện dầu khí còn đang trong tâm bão dư luận khi vô số cựu lãnh đạo cao nhất cộng hàng chục cán bộ bị khởi tố, bắt giam do một số sai phạm trong thực hiện một số dự án đầu tư.
Tìm hiểu thêm tài liệu dự án canhosunwahpearl.edu.vn
Bài viết liên quan
