“Hoa mắt” với quy hoạch vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

(Canhosunwahpearl.edu.vn) Quy hoạch chồng chéo khiến TP.HCM được coi là hạt nhân, là trung tâm vùng kinh tế trung tâm phía Nam song cũng đang vướng nhiều rảo cản, dẫn đến hiện trạng liên kết vùng hiện lỏng lẻo, khó phát huy tác dụng.

Để đưa TP.HCM phát triển xứng tầm là đô thị danh tiếng của vùng kinh tế trung tâm phía Nam và của cả khu vực, Chính phủ đã có nhiều quy hoạch để thực hiện mục tiêu đề ra.

Chồng chéo quy hoạch vùng?

“hoa mat” voi quy hoach vung kinh te trong diem phia nam hinh anh 1

Tân cảng Cái Mép – Thị Vải là 1 cảng nước sâu có địa điểm chiến lược đối có khu vực kinh tế trung tâm ĐNB. Ảnh: H.V

“Tuy một vài tỉnh ĐNB vẫn phát triển vượt lên so có cả nước, song còn thấp xa khả năng và mong muốn. Vẫn là phát triển từng tỉnh, tầm nhìn “tỉnh ta” vẫn chi phối; chưa rõ tư duy phát triển vùng, không có cơ chế, chính sách bán hàng phát triển vùng”.

TS Trần Đình Thiên –

Viện trưởng Viện Kinh tế VN

Tại hội nghị Diễn đàn Kinh tế Đông Nam bộ (ĐNB) diễn ra ở TP.HCM hồi cuối tháng 9 có chủ đề “tái cơ cấu kinh tế và chuyển đổi mô hình tăng tưởng trên cơ sở liên kết vùng”, ông Cao Đức Phát- Phó trưởng ban thường trực Ban kinh tế T.Ư cho biết, hơn khi nào, để kinh tế ĐNB và vùng kinh tế trung tâm phía Nam phải tái cơ cấu và chuyển đổi mô hình tăng trưởng hiệu quả, bền hơn, tầm vóc hơn. Cần xác lập và đặt ra một vài cơ chế để TP.HCM đóng vai trò hạt nhân trong việc phát triển nội vùng cũng như liên vùng, giao đô thị này là chủ tịch (vĩnh viễn) hội đồng vùng, thành lập cơ quan tham mưu thường trực cho hội đồng vùng (mời một vài chuyên gia, nhà khoa học đầu nghành một vài lĩnh vực)… Đặc biệt, phải mời Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban chỉ đạo vùng.

Trước đó, tháng 6.2014, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã mở bán quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế – xã hội vùng kinh tế trung tâm phía Nam và ĐBSCL đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Theo đó, mục tiêu đến năm 2020, vùng kinh tế trung tâm phía Nam (gồm TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Long An, Bình Phước, Tây Ninh, Tiền Giang) sẽ là vùng phát triển năng động có GDP bình quân đầu người đến năm 2015 đạt 3.900-4.000 USD; đến năm 2020 đạt trên 5.000 USD và giá trị xuất khẩu bình quân đầu người đạt 5.400 USD.

TP.HCM được xác định là đô thị đặc trưng, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, tiên tiến hóa, từng bước trở thành trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, khoa học – công nghệ của đất nước và khu vực. Đối có vùng kinh tế trung tâm phía Nam (bao gồm một vài tỉnh trên), TP.HCM được định hướng phát triển là trung tâm kinh tế tổng hợp đa tính năng có hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật tiên tiến đồng bộ ngang tầm có một vài đô thị trong khu vực.

Tuy nhiên, ngày 25.7.2017, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân và Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng tiếp tục chủ trì Hội nghị “điều chỉnh quy hoạch thi công vùng TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050”. Tại đó, Viện Quy hoạch thi công miền Nam đã trình bày đồ án điều chỉnh quy hoạch, ngoài trung tâm là tứ giác TP.HCM – Biên Hòa – Nhơn Trạch – Bình Dương, còn có 4 khu vực là vùng phát triển phía Bắc, phía Đông và phía Tây Nam.

TS Trần Đình Thiên – Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, phát biểu ở diễn đàn: “Hiện nay cấu trúc địa lý vùng rất lộn xộn, chồng chéo giao thoa. Ngay như hôm nay, nói là vùng ĐNB nhưng có cả Long An. Hay như vùng trung tâm phía Nam có thêm Tiền Giang, Long An; còn có cả Vùng TP.HCM có tám tỉnh, thành… mà vùng nào, khu vực nào trong đó đều thấy giao cho TP.HCM làm đầu tàu, làm Chủ tịch hội đồng vùng”.

“Đầu tàu” đang ách tắc

Ông Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Phòng Công nghiệp Thương mại Việt Nam cho rằng, nếu so sánh có một vài vùng kinh tế khác trong cả nước như miền Trung, Tây Nguyên hay ĐBSCL thì vùng ĐNB có lợi thế hơn hẳn. “Tuy nhiên, đối có ĐNB, khái niệm này rộng hơn so có vùng kinh tế trung tâm. Chính vì vậy, chúng ta phải bàn về một vàih hoạt động của hội đồng này” – ông Lộc nói.

Theo TS Trần Đình Thiên, TP.HCM là đầu tàu của khu vực nhưng cần xem lại sự phân bổ nguồn lực. “Theo tôi thấy, cơ chế và thể chế hình như đang trói buộc vùng này, cần tìm ra cơ chế đặc biệt cho vùng, nhất là cho đầu tàu TP.HCM” – TS Thiên nói.

“Nói TP.HCM là đầu tàu sẽ kéo theo cả vùng phát triển. Nhưng nhìn lại xem, đầu tàu mà phải đang giải cứu vì ách tắc, ách tắc giao thông ở sân bay tân sơn Nhất, ách tắc ở một vài cảng biển (trong đó cảng Thị Vải chưa phát huy hết tiềm năng vì tính liên kết vùng không cao-NV), ách tắc giao thông vì lượng người nhập cư đổ về nhiều, ách tắc khi một vài vành đai (vành đai 1, 2 và 3) chưa cái nào làm xong thì liên kết hạ tầng trong vùng chưa có…” – ông Thiên cho hay.

TS Thiên cũng đề xuất, cần chỉ ra khái niệm vùng, liên kết vùng cho rõ ràng chứ như giai đoạn này chưa rõ tính năng vì cấu trúc vùng rất lộn xộn, đầu tàu, hạt nhân phải khác. Quy hoạch vùng phải có tính liên kết, vùng bổ sung cho tỉnh hay tỉnh là 1 bộ phận của vùng. Tầm nhìn, cơ cấu của từng tình, của vùng phải một vàih tân; cần tìm ra thể chế thích hợp để điều hành vùng…