Dẫu đứng trên đỉnh vinh quang có cả tên tuổi cá nhân lẫn doanh nghiệp, nhưng Jack Ma vẫn thừa nhận mình là tay gà mờ, 1 gã khờ trong giới công nghệ tài liệu, kẻ được cả địa cầu xem là nhân tài IT nhưng lại không hiểu gì về IT, là 1 anh hùng Internet nhưng lại không hiểu gì về Internet.
Jack Ma (tên khai sinh Mã Vân) từng khiến thầy cô đau đầu về khả năng học toán kém cỏi; và ngày nào từ trường về nhà, cậu cũng trình diện trước song thân trong hiện trạng sứt đầu mẻ trán vì chống trả lại những ức hiếp từ KH học.
Sự nghiệp học hành liên tục thi trượt
Hay đánh nhau, kết quả học tập lẹt đẹt, cha mẹ Mã Vân không dám tin tưởng vào tương lai của cậu con trai, lo lắng cậu sẽ chỉ có thể trở thành 1 đứa trẻ ngỗ nghịch. Tất cả những gì Mã Vân có ngày ấy là lòng dũng cảm, bản tính cương trực, sự kiên nhẫn cao độ ẩn nấp trong hình hài có phần thấp bé, dị tướng của mình.
Dẫu chưa từng nản chí, cộng thêm năng khiếu học tiếng Anh trời phú, Mã Vân vẫn trải qua thời học sinh đầy gặp khó, nếm trải đủ thất bại. Kém toán là lý do khiến Jack Ma trượt tiểu học 3 lần, trung học trượt 3 lần và cũng phải bằng đấy lần thi đi thi lại mới vào được Đại học Sư Phạm Hàng Châu.
May mắn là ở đại học, nhờ khả năng tiếng Anh nổi bật, Jack Ma sớm đã đi vào vận hành chương trình học và còn dư dả thời gian để kiếm thêm thu nhập từ nghề dịch thuật. Năm 1992, khi đã trở thành giảng viên Học viện Công nghiệp điện tử Hàng Châu, Mã Vân cộng những đồng nghiệp trong trường lập ra doanh nghiệp Dịch thuật Hải Bác – tên lấy từ cụm từ đồng âm tiếng Anh “Hope”: Hy vọng.
Thời gian đầu, Hải Bác thu không đủ chi, chỉ đạt 1.000 nhân dân tệ trong khi phí thuê vị trí đã là 1.500 tệ. Nhân viên doanh nghiệp khoảng, nhưng Mã Vân vẫn tin tưởng 1 nhữngh kiên định con các con phố mình đã đi là đúng đắn, kỳ vọng vào ngày mai tươi sáng.
Để tạo thêm nguồn thu, Jack Ma không ngại vác bao tải đi đến chợ đầu mối nhập hoa về cho nhân viên doanh nghiệp phân phối lại, còn chính mình ôm thùng lớn thùng nhỏ đồ tiểu thủ công nghiệp đi rao phân phối khắp các con phố ngang ngõ dọc ở Hàng Châu, hay đấyn nhận làm thêm chân phân phối máy móc y tế và thuốc tân dược trong suốt 1 năm rưỡi.
Trong suốt những năm tháng ấy, Mã Vân dù gặp khó vẫn không từ bỏ công việc giảng dạy ở trường đại học, kể cả khi vẫn mức thu nhập giảng viên không đủ ăn. Đó là bởi lời hứa 5 năm gắn bó có giảng các con phố mà Mã Vân đã cam đoan có thầy hiệu trưởng, người ông vô cộng kính trọng.
Năm 1995, sau 3 năm sống nhờ những khoản doanh thu bé nhỏ mà Jack Ma đưa về, Hải Bác rốt cuộc cũng có lãi. Hơn 20 năm sau, Hải Bác trở thành doanh nghiệp dịch thuật lớn nhất ở Hàng Châu, có slogan là câu nói nổi tiếng của Jack Ma: “Mãi mãi không bao giờ bỏ cuộc!”.
Với nhiều người, câu nói ấy hẳn ám chỉ Jack Ma thành công có Hải Bác là nhờ ý chí cần cù, không ngại khó ngại khổ, nhưng có chính mình ông, sự thành công đấy lại ghi dấu khứu giác thiên phú cực kỳ nhạy bén có phân khúc. Ông làm vì tin rằng đảm bảo xã hội có nhu cầu, và doanh nghiệp Hải Bác, vì đi tiên phong, rồi cũng sẽ thành công.
“Rất nhiều người hẳn vẫn nhớ câu nói của Einstein: ‘Thiên tài là 99% mồ hôi nước mắt + 1% cảm hứng’. Nhưng câu nói đấy không chính xác, nó khiến chúng ta chệch hướng cả cuộc đời, tay trắng vẫn hoàn tay trắng. Thành công không phải ở việc KH làm nhiều hay làm ít, mà ở việc KH đã làm gì”.
Hải Bác kinh doanh ổn định, lời hứa 5 năm đã đã đi vào vận hành, Jack Ma rời trường đại học và dần dần chuyển lại công việc kinh doanh cho những đồng nghiệp trong doanh nghiệp để tìm hướng đi mới.
Cũng trong năm 1995, Mã Vân lần đầu được sang Mỹ khi có theo sự uỷ thác của chính quyền đô thị Hàng Châu để tiếp xúc có 1 doanh nghiệp Mỹ từng hứa tham dự dự án sửa chữa các con phố xa lộ ở tỉnh An Huy. Đặt chân đến Los Angeles, Jack Ma mới biết đấy là 1 doanh nghiệp lừa đảo, thậm chí còn muốn thu hút ông cộng tham dự có họ. Khi Mã Vân tỏ thái độ không đấyn nhận, chúng liền giam lỏng ông, doạ thủ tiêu.
“Quả thật giống hệt như 1 bộ phim hành động kinh điển kiểu Hollywood, đặc thù là khi đặt chân đến Mỹ, tôi bị đám xã hội đen truy sát, đến giờ va li vẫn ở Hollywood”.
Trong những ngày giả vờ hợp tác để kiếm thời cơ thoát thân, thông qua 1 mối quan hệ có KH bè ở Mỹ, Mã Vân chọn lọc nghiên cứu về Internet – khái niệm mới mẻ mà trước đấy ông chưa từng được tiếp xúc và gần như là con số 0 ở Trung Quốc.
Lần đầu tiếp xúc có máy tính, ông thử gõ tìm kiếm từ “beer”, kết quả cho ra nhiều nội dung như bia Mỹ, bia Nhật và bia Đức, nhưng lại không có bia Trung Quốc. Mã Vân lại thử nhập thêm từ “Chinese”, kết quả màn hình hiển thị: “No data”.
Mã Vân chợt nhận ra thời cơ của mình là đấy. Ông yêu cầu người KH đưa doanh nghiệp Hải Bác lên mạng, và mua chiếc máy vi tính có bộ vi xử lý Intel 486 tân tiến nhất thời bấy giờ. Ngay trong đêm đặt chân về Trung Quốc, ông mời 24 người KH thân thiết đến cộng bàn bạc về Internet, nhưng rồi chẳng ai ủng hộ.
Cuối cộng, Mã Vân cộng vợ Trương Anh tự lập ra Trang vàng Trung Quốc (Chinapages), có vận hành chủ yếu là đưa tài liệu của những doanh nghiệp Trung Quốc cho đối tác Mỹ để phía Mỹ kiến trúc trang web, đưa lên mạng, in ảnh chụp trang chủ chuyển phát về Trung Quốc và thu phí.
Thời gian đầu, Chinapages vận hành không hề suôn sẻ. Vào thời internet chưa phổ biến ở Trung Quốc, KH của Jack Ma chẳng thể nhìn thấy doanh nghiệp của họ trên mạng, mà chỉ có thể thông qua những tâm hình chụp do ông cung cấp.
“Khi đấy thực sự có thể nói là thảm hại khôn cộng, chẳng khác gì 1 tên lừa đảo. Chúng tôi nói có toàn bộ mọi người rằng có 1 thứ bởi thế, sau đấy cần phải làm thế này, phải làm thế kia. Chẳng ai chịu tin”.
Những ngày tháng bươn chải ở Bắc Kinh khi đấy đến giờ vẫn còn hằn sâu trong đôi mắt của Mã Vân. Từng phải nằm trên nền đất qua đêm, chạy đôn chạy đáo khắp nơi để quảng bá cho Chinapages, niềm tin của Jack Ma có Internet vẫn không nhữngh tân. “Với tôi, Internet là môn chạy cự ly ba ngàn mét, sẽ ảnh hưởng sâu sắc tới cuộc sống loài người trong tương lai 30 năm về sau. Bạn buộc phải nhanh như 1 con thỏ và bền bỉ như 1 con rùa”.
Sau đấy, Mã Vân chọn lọc chuyển hướng quảng bá, bắt đầu có những mối quan hệ của mình. Ông công bố Chianpages có KH bè thân thiết, những người vì tin tưởng danh tiếng của ông trong nhiều năm mà chọn lọc sử dụng dịch vụ của Trang vàng Trung Quốc. 3 tháng sau, nhờ các con phố truyền Internet 44k chuyên dụng Thứ nhất của Trung Quốc lắp đặt thử nghiệm ở Thượng Hải, tình cảnh của Chinapages dần khả quan hơn.
Rốt cuộc, sau khi công bố thành công loạt trang chủ Thứ nhất của Trung Quốc, điển hình như Câu lạc bộ bóng đá Quốc An – Bắc Kinh, Chinapages bắt đầu được càng ngày càng nhiều KH biết đến và quan tâm. Đến cuối năm 1997, doanh thu của Chinapages đạt 7 triệu nhân dân tệ. Con các con phố của Mã Vân càng ngày càng hanh thông.
Khi thi công được máy chủ ở Trung Quốc, Chinapages được Jack Ma kỳ vọng sẽ trở thành Yahoo của người Trung Quốc. Nhưng niềm vui ngắn chẳng tày gang, có số tiền đầu tư ít ỏi trong tay, Jack Ma phải phân phối 70% vốn cho đối thủ tranh đua, và dần mất quyền kiểm soát doanh nghiệp. Không được bao lâu sau, Mã Vân chọn lọc rời bỏ doanh nghiệp, để thi công 1 tương lai rõ nét hơn cho chính mình mình.
“Trên hành trình lập nghiệp, trong vòng 4-5 năm đầu, tôi tin tưởng rằng bất kỳ 1 doanh nghiệp nào đều sẽ đối diện có rất nhiều chọn lọc và thời cơ. Trong quá trình chọn lọc và khảo sát thời cơ đấy, việc KH có còn giữ được trong lòng mơ ước như ngày Thứ nhất của mình, giống như mối tình đầu hay không là điều vô cộng quan trọng”.
Rời khỏi Chinapages, Mã Vân vào làm việc ở Bộ Ngoại thương, đảm nhận chức Tổng giám đốc bộ phận tài liệu Trung tâm thương mại điện tử quốc tế Trung Quốc. Trong thời gian này, đồng sáng lập Yahoo Dương Chí Viễn (Jerry Yang) mời ông về đảm nhiệm chức CEO Yahoo Trung Quốc, Sina cũng muốn Mã Vân gia nhập bằng chế độ đãi ngộ hậu hĩnh.
Tuy nhiên, có Jack Ma, thứ ông cần không phải là 1 công việc tha hồ, yên ổn sống dưới gốc cây đại thụ của Bộ Ngoại thương, hay hưởng mức thu nhập cao ngất, mà là lập nghiệp, thực hiện lý tưởng của mình. Cuối năm 1998, Jack Ma từ chức ở Bộ Ngoại thương, đưa đội ngũ của mình từ Bắc Kinh về Hàng Châu, tìm thời cơ mới. Khi ấy, ông đã ở tuổi 35.
Quá trình làm việc ở Bộ Ngoại thương, Mã Vân xác định lĩnh vực thương mại điện tử có thể là 1 chọn lọc không tồi khi này, trong tình cảnh ở Trung Quốc khi đấy chưa có 1 trang web đủ mạnh về lĩnh vực này và tài nguyên trên Internet vẫn còn mở rộng.
Ông cộng đội ngũ 18 người đặt doanh nghiệp trong chính nhà mình, nơi bày la liệt những chiếc giường, làm việc liên tục 17-18 tiếng mỗi ngày, nhận thu nhập chỉ 500 nhân dân tệ trích ra từ chính số vốn 500.000 nhân dân tệ mà cả đội góp chung.
Năm 1999, Alibaba ra đời có mục tiêu cao nhất là hỗ trợ những doanh nghiệp vừa và nhỏ kết nối được có KH của họ 1 nhữngh hiệu quả nhất. Cái tên Alibaba được chọn do quen thuộc, dễ nhớ, và vì nó còn có trong mình câu chuyện về 1 chàng trai thu nhập thiện chính trực, biết san sẻ kho báu của mình có mọi người, giống như nhữngh Jack Ma muốn làm có doanh nghiệp của ông.
Jack Ma đồng thời có về đội ngũ CFO Thái Sùng Tín – người khi đấy đang là CEO khu vực châu Á của doanh nghiệp đầu tư mạo hiểm Investor AB của Thuỵ Điển, nhận thu nhập hàng triệu USD, còn Alibaba chỉ có thể trả thu nhập 500 tệ mỗi tháng.
Tháng 10/1999, Goldman Sachs rót 5 triệu USD vào Alibaba để đổi lại 40% cổ phần của doanh nghiệp này. Lúc này, số thành viên đăng ký tham dự Alibaba vượt mốc 20.000 người.
Ngày 31/10/1999, Jack Ma gặp Masayoshi Son – nhà sáng lập Softbank. Masayoshi Son gặp Mã Vân có ý định đầu tư vào 1 doanh nghiệp Internet tiềm năng, trong khi Jack Ma – có 5 triệu USD vừa có được – lại chẳng cần tiền, mà chỉ muốn chia sẻ tầm nhìn tương lai của mình.
Với bài nói chuẩn bị trình bày trong 1 tiếng, Mã Vân mới nói đến phút thứ 6, Masayoshi Son đã ngỏ lời đầu tư 40 triệu USD cho Alibaba, đổi lại 49% cổ phần. Sau những từ chối từ phía Jack Ma, Softbank và nhóm nhà đầu tư cuối cộng rót vào Alibaba 25 triệu USD.
Tháng 12/1999, Alibaba có 890.000 thành viên.
Tháng 9/2000, trong kỳ Tây Hồ Luận Kiếm Thứ nhất được tổ chức ở Hàng Châu, Jack Ma tổng kết về những ngày tháng sau 7 năm lập nghiệp đầy gặp khó, những điều tiếng oan uổng mà ông phải gánh chịu.
“Năm 1995 khi bắt đầu làm Internet, mọi người cho rằng tôi là 1 tên lừa đảo; năm 1997, khi đưa ra Trang vàng Trung Quốc, mọi người lại nghĩ tôi là kẻ điên; còn bây giờ, họ lại cho rằng tôi là 1 gã khùng.
Vì vậy, đừng chú tâm đến những điều người khác nói, nếu cho rằng mình đúng, hãy kiên nhẫn làm tiếp. Oan uổng, hiểu lầm là điều rất đỗi thông thường trên Internet”.
Tháng 12/2001, Alibaba chạm cột mốc 1 triệu thành viên.
Sức trưởng thành trong nước của Alibaba mạnh như vũ bão, nhưng ở ngoại khu, đối thủ lớn cũng đang tìm nhữngh xâm chiếm thị trưởng tỷ dân. eBay, ông lớn thương mại trên nền móng C2C (Customer to customer) của Mỹ tiến vào Trung Quốc thông qua việc mua lại 1 doanh nghiệp thương mại điện tử.
Jack Ma miêu tả tình cảnh thời kỳ ấy là thảm hoạ trước mắt. “Tôi nhìn qua kính viễn vọng, tận mắt thấy người anh em giống hệt mình mà lại to khoẻ hơn hẳn”. Trước tình cảnh này, trong khi “người anh em” chưa biết đến sự tồn ở của mình, Jack Ma chọn lọc chủ động tấn công eBay, bằng chiến lược chiến thắng đối thủ trên chính trận địa của họ, lấy sự coi thường của họ làm thời cơ cho mình.
Tháng 4/2003, Mã Vân thi công TaoBao (tên dựa trên từ Tôi Thích!). Tháng 5/2003, TaoBao trình làng, có đến điểm khác biệt lớn nhất có eBay dựa trên tôn chỉ: Miễn phí.
Alibaba quyết chi 100 triệu tệ để quảng bá cho TaoBao, nhưng eBay ra tay trước bằng nhữngh độc quyền trên toàn bộ những kênh quảng cáo lớn bậc nhất Trung Quốc. Jack Ma xoay sang kế hoạch quảng bá “lấy nông thôn bao vây đô thị”, xuất hiện dày đặc trên những trang web nhỏ, trong những bộ phim điện ảnh hành động Trung Quốc và kiên nhẫn có chiến lược miễn phí trong 3 năm.
Năm 2003, khi tiến vào Trung Quốc, CEO eBay từng nói cuộc chiến trên phân khúc thương mại trực tuyến của Trung Quốc sẽ ngã ngũ sau 18 tháng, đồng nghĩa tiên đoán cả TaoBao và Alibaba chỉ còn tồn ở được trong vòng chưa đầy 2 năm nữa. Kết quả, người thắng trận chiến lại chỉ được xác định sau 3 năm, có cái tên ở bên kia chiến tuyến.
Năm 2004, TaoBao có 4,5 triệu người đăng ký, thảo luận 4,9 triệu sản phẩm dịch vụ, kim ngạch mỗi tháng 160 triệu nhân dân tệ. Năm 2006, TaoBao chiếm 70% phân khúc C2C ở Trung Quốc, bỏ xa eBay. Tháng 12/2006, eBay phân phối cổ phần, từ bỏ phân khúc Trung Quốc, chính thức chịu thua Jack Ma.
Tháng 5/2014, Alibaba nộp bản cáo bạch IPO lên Uỷ ban chứng khoán và Hối đoái Mỹ, công bố con số tổng chuyển nhượng trên “platform phân phối lẻ Trung Quốc” đạt mức 1.542 tỷ nhân dân tệ (tức 248 tỷ USD). Ngày 19/9/2014, Alibaba chính thức IPO trên sàn New York, vốn hoá 231 tỷ USD, cao hơn cả Amazon và eBay cộng lại.
Từ 18 con người ở ngôi nhà cạnh vườn hoa ven hồ ngày ấy, Jack Ma – có sự kiên nhẫn, thông minh, cộng khả năng nhận thức phân khúc thiên phú – đã tạo lập nên 1 doanh nghiệp danh tiếng địa cầu, biểu tượng của ngành công nghệ và giao thương tân tiến.
Từ mục tiêu lợi nhuận 1 nhân dân tệ, Alibaba chạm tới mốc 28,2 tỷ nhân dân tệ (2016). Từ 1 doanh nghiệp bị những đối thủ Mỹ coi thường, Alibaba giờ đấy niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ có vốn hoá 470 tỷ USD. Còn Mã Vân, từ anh giáo nghèo chỉ biết kiếm thêm thu nhập từ dịch thuật, giờ đấy trở thành tỷ phú giàu có thứ 20 địa cầu, có tổng tài sản cá nhân 39,6 tỷ USD.
Dẫu đứng trên đỉnh vinh quang có cả tên tuổi cá nhân lẫn doanh nghiệp, nhưng ở Jack Ma, người ta vẫn nhìn ra được hình ảnh cậu nhóc dũng cảm, anh giảng viên tận tâm hết lòng vì lời hứa 5 năm nội khu hình ảnh vị tỷ phú có tầm ảnh hưởng toàn cầu. Ông vẫn thừa nhận mình là tay gà mờ, 1 gã khờ trong giới công nghệ tài liệu, kẻ được cả địa cầu xem là nhân tài IT nhưng lại không hiểu gì về IT, là 1 anh hùng Internet nhưng lại không hiểu gì về Internet.
Với đôi mắt sáng, đôi khi thích buông lời bông đùa có chính vẻ ngoài của mình nhưng biết nhữngh vượt qua mọi cám dỗ để trung thành có lý tưởng, người đàn ông luôn đi chiếc giày vải giờ đấy hướng tới tham vọng đưa Alibaba tồn ở qua 102 năm, vượt qua 3 thế kỷ. Dĩ nhiên, đến ngày đấy, Jack Ma chẳng còn sống để chứng kiến, nhưng ông vẫn theo đuổi lý tưởng chỉ để “chính mình mình không bao giờ phải nhận ra hổ thẹn điều gì”.
Tìm hiểu thêm tài liệu dự án canhosunwahpearl.edu.vn
Bài viết liên quan
