Quân đội Trung Quốc đã từ bỏ đế chế kinh doanh tỷ USD như thế nào?

Từ năm 1993, Trung Quốc bắt đầu hạn chế quân đội làm kinh tế, nhưng phải đến năm 1999 họ mới đạt kết quả đáng kể.

Trung Quốc không phải quốc gia duy nhất trên địa cầu có quân đội tham dự vận hành kinh tế. Tuy nhiên, theo tạp chí quân sự Jane’s Defence Weekly, quân đội nước này – PLA chính là cái tên đi tiên phong và cũng là vượt trội nhất.

Quân đội Trung Quốc từng có đế chế kinh doanh tỷ USD. Ảnh: Reuters

Trong cuốn “Soldiers of Fortune”, tác giả James C. Mulvenon cho biết vận hành kinh doanh của quân đội Trung Quốc đã có từ khá sớm. Giai đoạn 1927 – 1950, quân đội đã được cho phép tự cung cấp tài chính bằng 1 vàih điều hành 1 vài nhà máy và trang trại. Việc này tiếp tục kéo dài trong thời kỳ Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông.

Tuy nhiên, phải đến đầu thập niên 80, mô hình này mới phát triển mạnh, có sự hậu thuẫn của lãnh đạo Trung Quốc – Đặng Tiểu Bình, Forbes cho biết. Nhằm tiên tiến hóa kinh tế và kiểm soát chặt chi tiêu quốc phòng, ông cho phép quân đội sử dụng tài nguyên và cơ sở vật chất của mình để tăng sản xuất phục vụ dân sinh.

Từ đấy, mạng lưới kinh doanh của quân đội Trung Quốc bùng nổ. Họ làm mọi thứ, từ nuôi lợn, lập hãng hàng không, mở trung tâm y tế, đào than đến kinh doanh khách sạn và dịch vụ viễn thông. Thậm chí, 3 trong 12 câu lạc bộ trong giải bóng rổ chuyên nghiệp Trung Quốc cũng do 1 vài đơn vị của PLA có. Nhiều hãng dược phẩm và dệt may lớn nhất nước cũng nằm trong tay quân đội.

Nhìn từ ngoại khu, người ta có thể thuận tiện kết luận PLA kiểm soát đa số ngành công nghiệp và thương mại Trung Quốc. New York Times cũng cho biết “Phần lớn việc kinh doanh của 1 vài doanh nghiệp Mỹ ở Trung Quốc là có 1 vài doanh nghiệp do quân đội kiểm soát”.

Sau 14 năm, quân đội Trung Quốc đã phát triển được 1 đế chế kinh doanh toàn cầu. Economist dẫn tài liệu từ giới truyền thông Trung Quốc cho biết thời đấy, đế chế này trị giá 50 tỷ NDT (6 tỷ USD) có lợi nhuận hàng năm dao động 600 triệu USD. Tổng số doanh nghiệp quân đội vào dao động 20.000 trên cả nước.

Tuy nhiên, Tai Ming Cheung – nhà đánh giá ở doanh nghiệp chứng khoán Kim Eng, và cũng là tác giả 1 cuốn sách về PLA ước tính số doanh nghiệp họ có vào dao động 15.000, tạo ra doanh thu 10 tỷ USD mỗi năm. Cheung cho rằng doanh thu này phải tăng dao động 10-15% mỗi năm.

Dù vậy, việc quản lý hàng nghìn doanh nghiệp rất thiếu sự tập trung. Nhiều doanh nghiệp được điều hành bởi 1 sĩ quan quân đội hoặc quân nhân đã nghỉ hưu. Công ty khác lại do dân thường quản lý. Trên lý thuyết, Tổng cục Hậu cần Quân đội Trung Quốc là cơ quan quản lý vận hành kinh doanh của PLA. Tuy nhiên, chính họ cũng từng công khai thừa nhận chẳng biết có bao nhiêu doanh nghiệp thuộc quyền kiểm soát của quân đội, chứ chưa kể đến việc kiểm toán.

Việc này đã khiến giới chức Trung Quốc đau đầu. Nhiều doanh nghiệp thuộc 1 vài đơn vị của PLA còn bị cáo buộc làm giả sản phẩm hay buôn lậu xe sang. Đến thập niên 90, Chủ tịch Trung Quốc khi ấy – Giang Trạch Dân cảm thấy việc 1 vài cơ quan nhà nước tham dự quá sâu vào kinh doanh chính là rào cản có cải tổ và quản lý.

Giai đoạn tháng 11 – 12.1993, Trung Quốc ra vô vàn quy định nhằm hạn chế vận hành kinh doanh của quân đội. Theo đấy, họ cấm 1 vài đơn vị dưới cấp tập đoàn quân (army group) tham dự vào chuyển nhượng thương mại. Tuy nhiên, chiến dịch này chỉ thành công 1 phần.

Đến năm 1995, nó được sửa đổi thành lệnh cấm có 1 vài đơn vị dưới cấp quân khu. Nỗ lực này cũng chẳng mấy thành công.

Cuối cộng, đến tháng 7.1998, giới chức Trung Quốc ra lệnh toàn bộ 1 vài đơn vị quân đội, cảnh sát nhân dân có vũ trang, 1 vài cơ quan an ninh quốc gia và công cộng phải phân phối hết cổ phần, đồng thời rút khỏi mọi vận hành kinh doanh. Việc này phải đã đi vào hoạt động vào tháng 12 cộng năm.

Lần này, 1 vài lãnh đạo Trung Quốc rất kiên quyết. Cũng như toàn bộ chính sách phân phối hàng lớn khác, họ thành lập 1 nhóm gồm đại diện 1 vài cơ quan cao cấp nhất để thực hiện việc này.

Cựu Thủ tướng Trung Quốc – Chu Dung Cơ. Ảnh: SPH

Đầu tiên là Tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc – Phó Toàn Hữu. Ông đã nhận thức được tác động tiêu cực mà kinh doanh gây ra có vận hành luyện tập cũng như tinh thần sẵn sàng của quân đội và từ lâu vẫn yêu cầu kìm hãm việc này.

Thứ hai là lãnh đạo đảng, nắm quyền đúng thời điểm 1 vài vụ buôn lậu của quân đội Trung Quốc ở phía Nam phát triển thành tràn lan và tham nhũng xảy ra khắp nơi. Thứ ba là tân Thủ tướng – Chu Dung Cơ. Ông khẳng định nếu Trung Quốc muốn thi công “1 sân chơi công bằng” cho nhà đầu tư trong nước và quốc tế, đồng thời cung cấp nguyên tắc để gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), quân đội cần rút khỏi mọi vận hành kinh doanh và phân phối hết tài sản tài chính.

Đây là lệnh cấm được thực hiện kiên quyết nhất từ trước đến nay. Dĩ nhiên, nó cũng không chắc chắn được tuân theo hoàn toàn. Rất nhiều đơn vị đã tìm 1 vàih giấu tiền và tài sản trong 1 vài tài khoản ngân hàng ở nước ngoài.

Năm 1999, tạp chí Shidai Chao thuộc People’s Daily cho biết đợt kiểm toán đầu năm cho thấy 10% doanh nghiệp vẫn không tuân theo lệnh trên. Dù vậy, hơn 2.900 doanh nghiệp đã được chuyển giao cho nhà nước và gần 4.000 doanh nghiệp khác đã đấyng cửa trước hạn chót tháng 12.1998.

Sau đấy, giới chức đặt ra hạn chót lần 2 là tháng 8.1999. Đến khi này, thêm hơn 3.500 doanh nghiệp nữa đã được chuyển giao. Số nhân lực của 1 vài doanh nghiệp này lên tới 230.000 người.

Chỉ trong 1 năm, dao động 90% doanh nghiệp thuộc PLA đã phải chuyển lại tài sản cho 1 cơ quan nhà nước có tên SETC Handover Office. Cơ quan này được lập ra bởi Ủy ban Thương mại và Kinh tế Nhà nước (SETC) Trung Quốc.

Dù vậy, Xinhua trích lời Jiang Luming – Giáo sư Đại học Công nghệ Quốc phòng Trung Quốc cho biết quân đội vẫn được dùng tài nguyên dư thừa để cung cấp dịch vụ cho người dân ở 15 lĩnh vực, do ngành dịch vụ của Trung Quốc khi đấy còn yếu. Những dịch vụ này đã giúp phát triển kinh tế trong nước, tạo sự tiện lợi cho người dân và bù đắp thiếu hụt trong chi tiêu quốc phòng.

Tuy nhiên, các năm gần đấy, khi kinh tế phân khúc phát triển và vận hành kinh doanh còn nhiều kẽ hở, càng ngày càng nhiều vụ tham nhũng có sự tham dự của quân đội xuất hiện. Tháng 11 năm ngoái, Bộ Quốc phòng Trung Quốc tuyên bố 1 vài vận hành không thiết yếu như trung tâm y tế và khách sạn quân đội phục vụ dân chúng sẽ bị dừng vận hành.

Tháng 5 năm nay, Quân ủy Trung ương Trung Quốc cũng thông báo sẽ chấm dứt mọi vận hành kinh tế của quân đội, để tập trung vào việc bảo vệ đất nước. Việc này sẽ được chia làm 2 GĐ, đã đi vào hoạt động cuối tháng 6 này và cuối tháng 6/2018. Đợt 1 gồm 10 lĩnh vực, và đợt 2 là 5 lĩnh vực còn lại.

Theo Xinhua, các 1 vàih tân này nhằm “giảm tham nhũng trong quân đội”. Nó nằm trong chiến dịch chống tham nhũng “đả hổ diệt ruồi” đã được Chủ tịch nước này – Tập Cận Bình phát động 1 vàih đấy 3 năm.

Bài viết liên quan

Breakdance là gì

Vietcombank nhận giải thưởng “Ngân hàng tốt nhất Việt Nam” năm 2017 do Tạp chí Alpha SEA trao tặng

Fax là gì

Vụ OceanBank: “Con gọi điện hỏi sao mẹ phải đi tù, tôi chỉ biết khóc”

Thủ tướng phê duyệt phương án cơ cấu lại SCIC

Mặc cả trong tiếng Trung là gì