Vì sao nhiều đề xuất tăng thuế bị phản ứng?

(Canhosunwahpearl.edu.vn) Thời gian gần đấy, không ngừng nghỉ các đề xuất tăng thuế của Bộ Tài chính gặp phản ứng dữ dội từ phía dư luận, điển hình như đề xuất tăng thuế giá trị tăng thêm (VAT) từ 10% lên 12% hay tăng khung thuế môi trường có xăng, dầu… Điều này, theo các chuyên gia, do lập luận của cơ quan đề xuất chưa thuyết phục, còn thiếu khảo sát, phân tích thực tại.

Lập luận chưa thuyết phục

TS Đặng Đình Đào, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển (ĐH Kinh tế Quốc dân Hà Nội) cho biết, trong bối cảnh hội nhập, thuế xuất – nhập khẩu giảm, nhiều dòng thuế thậm chí về 0%. Đây là nguồn gốc khiến các quốc gia có xu hướng tăng thuế nội địa để bù đắp ngân sách. Đề xuất tăng thuế nội địa của Bộ Tài chính là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, việc tăng thuế cần có nghiên cứu kỹ rõ ràng, phân tích cụ thể, tại sao lại chọn lĩnh vực này, hàng hóa kia để tăng thuế và công đoạn cụ thể thế nào để người dân có thể đồng ý.

“Cùng đấy, việc sử dụng ngân sách vừa qua còn có quá nhiều vấn đề chưa giải quyết được như: Đầu tư thua lỗ, tham nhũng, lãng phí. Người dân thấy đầu tư nghìn tỷ mua tàu về phân phối sắt vụn, hay đầu tư nhà máy nghìn tỷ rồi làm việc lỗ thêm nghìn tỷ nữa. Toàn thấy mất nghìn tỷ trong khi người dân cực nhọc chỉ được vài triệu đồng, giờ lại tăng thuế để bù cho các việc bởi thế chẳng ai đồng ý được”, ông Đào nói.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, thay vì tăng thuế hãy giảm chi không ngừng nghỉ để tiết kiệm ngân sách. Ảnh: PV.

Ông Đào dẫn chứng, Bộ Tài chính đề xuất tăng khung thuế môi trường có xăng dầu lên tối đa 8.000 đồng/lít. Trong khi trước đấy việc điều hành giá xăng dầu, Quỹ bình ổn giá đã nhiều bùng nhùng, nên giờ nói tăng thuế tất yếu người dân phản ứng liền. Hay thuế vẫn tăng, trong khi người dân ra các con phố lại bị trạm thu phí các con phố bộ bủa vây.

Cũng theo ông Đào, các đề xuất về tăng thuế vừa qua của Bộ Tài chính chưa được dự tính đầy đủ các nghiên cứu kỹ phân tích. Khi đưa ra lập luận chưa thuyết phục, nhiều câu hỏi chưa được trả lời như: Tại sao lại tăng thuế VAT, thuế môi trường xăng dầu mà không phải thuế khác? Tại sao tăng mức này mà không phải mức khác? Việc tăng lên mức bởi thế tác động lên người dân ra sao, giá cả hàng hóa, sức mua thế nào?…

Còn theo chuyên gia kinh tế Lưu Bích Hồ, Bộ Tài chính phải tăng thuế để cân đối lại nguồn thu do thuế xuất – nhập khẩu giảm là khó tránh. Tuy nhiên, lập luận của cơ quan đề xuất chưa thuyết phục, như nói tăng thuế VAT do xu hướng địa cầu cũng bởi thế, hay tăng thuế người nghèo ít ảnh hưởng… “Tăng thuế sẽ ảnh hưởng tới trọn vẹn người dân, sao giải đáp dễ làm bởi thế được.

Đặc biệt, tăng thuế VAT người nghèo chịu tác động gấp đôi người giàu là thực tại đã được nghiên cứu kỹ. Tâm lý chung không ai muốn tăng thuế, thêm giải đáp thiếu khoa học và cảm tính của Bộ Tài chính khiến người ta tức giận cũng dễ hiểu”, ông Hồ nói. Chưa kể, theo ông Hồ, các đề xuất tăng thuế của Bộ Tài chính đều hướng tới dòng thuế, sản phẩm dễ thu. Trong khi chỗ khó Bộ Tài chính chưa xử lý được, như chuyển giá, trốn thuế…

Nếu đã nghiên cứu kỹ kỹ cần công khai

Tại buổi gặp mặt báo chí cách đấy ít ngày, ông Phạm Đình Thi, Vụ trưởng Chính sách thuế (Bộ Tài chính) cho biết, đề xuất tăng thuế VAT trên cơ sở thực tại và bí kíp các nước. Khi các năm qua mật độ huy động thuế trên GDP liên tục giảm, do thu từ dầu thô và thuế xuất – nhập khẩu giảm… Bộ Tài chính nghiên cứu kỹ bí kíp các nước và cảm thấy, khi nợ công tăng cao, các nước có xu hướng cơ cấu lại nguồn thu, tăng thu nội địa và các dòng thuế gián thu. Thuế VAT của Việt Nam hiện ứng dụng 10%, trong khi thuế suất VAT trung bình toàn địa cầu là 16%… Do đấy, Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế VAT lên 12%

Trao đổi có PV Tiền Phong ngày 5/9, 1 thành viên tổ soạn thảo Luật sửa đổi các Luật về Thuế (thuộc Bộ Tài chính) cho hay, các đề xuất về tăng thuế vừa qua của Bộ Tài chính đều được nghiên cứu kỹ, phân tích đầy đủ. Tuy nhiên, hiện đang trong thời gian lấy ý kiến, nên Bộ sẽ vẫn tiếp tục lắng nghe ý kiến đấyng góp để có phản hồi, lập luận rõ ràng hơn. “Nhưng có thể sau này khi lấy ý kiến chính sách phân phối hàng sẽ ra mắt đầy đủ tài liệu, có các nghiên cứu kỹ rõ ràng, cụ thể để tăng tính thuyết phục”, vị này nói.

Chuyên gia Lưu Bích Hồ cũng bày tỏ hy vọng Bộ Tài chính có thể rút bí kíp cho các đề xuất chính sách phân phối hàng về sau. “Đã nghiên cứu kỹ đầy đủ, có phân tích rõ ràng thì phải công khai ra cho người dân biết để góp ý”, ông Hồ nói. Ngoài ra, khi nhà nước đã chi tiêu ngân sách tiết kiệm (không phải chi không ngừng nghỉ chiếm tới 72-73% tổng chi như giai đoạn này), đầu tư hiệu quả, chống thất thu… nhưng ngân sách vẫn gặp khó phải tăng thuế, khi đấy người dân dễ đồng ý hơn.

TS Đặng Đình Đào cũng cho biết, ông mong Bộ Tài chính rút bí kíp trong thi công chính sách phân phối hàng. Để khi đưa ra chính sách phân phối hàng cần đầy đủ luận cứ, có nghiên cứu kỹ thực tại thuyết phục. “Tăng thuế để thích hợp bối cảnh hội nhập ai cũng hiểu, nhưng quan trọng hơn phải sử dụng đồng thuế cho hiệu quả, đề xuất đưa ra thuyết phục, người dân mới chấp thuận được”, ông Đào nói.

Bài viết liên quan