Vì sao hàng tỉ USD vốn ngoại vẫn lẩn tránh startup Việt Nam?

(Canhosunwahpearl.edu.vn) Thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, giấy phép con, khó thoái vốn sau 1 thời gian đầu tư đang là một số rào cản khiến nhà đầu tư ngoại ngại đầu tư cho một số startup Việt Nam.

Tổng giá trị đầu tư vào một số startup ở Việt Nam chỉ là dưới 100 triệu USD

Nhà đầu tư sợ giấy phép con

Tại buổi TALKUP “Toàn cảnh gọi vốn Đông Nam Á và câu chuyện Việt Nam” tổ chức tối 5.9, câu chuyện khó huy động vốn từ một số quỹ đầu tư là 1 trong một số vấn đề nan giải được một số startup Việt đưa ra.

Theo thống kê, năm 2016, tổng giá trị đầu tư vào một số startup ở khu vực Đông Nam Á là dao động 1,5 tỷ USD. Song ở Việt Nam, con số này chỉ là dưới 100 triệu USD, 80% số tiền còn lại đổ vào Indonesia và Singapore.

Lý giải vấn đề trên, ông Nguyễn Mạnh Dũng – GĐĐH ở Việt Nam và Thái Lan của CyberAgent khu vực Đông Nam Á cho biết, ở Việt Nam, đã có một số doanh nghiệp gọi vốn được hàng chục triệu USD, nhưng hàng trăm triệu USD thì chưa có. Các doanh nghiệp này chủ yếu tập trung ở Indonesia.

Theo quy luật, nguồn vốn startup sẽ chảy từ phân khúc lớn sang phân khúc nhỏ. Từ Mỹ, sang Nhật, tới Trung Quốc, Ấn Độ rồi mới tới Đông Nam Á. Ở Đông Nam Á, Indonesia là phân khúc lớn nhất, GDP của họ gấp 4,5 lần Việt Nam, thứ hai tới Thái Lan, quốc gia có GDP gấp 2 lần Việt Nam.

Ông Nguyễn Mạnh Dũng – GĐĐH ở Việt Nam và Thái Lan của CyberAgent khu vực Đông Nam Á cho rằng, thủ tục, giấy phép con đang cản trở nhà đầu tư nước ngoài

Ông Dũng đánh giá: “Điểm khác biệt lớn nhất giữa phân khúc startup ở Việt Nam và 1 số quốc gia khác như Indonesia, Malaysia, Thái Lan là chính sách phân phối hàng hỗ trợ startup, gọi vốn tốt hơn Việt Nam.

Thị trường Việt Nam có một số bất lợi là rủi ro lớn; nhiều thủ tục đầu tư, giấy phép con; thời gian giải ngân cho 1 thương vụ đầu tư mất rất nhiều thời gian. Chỉ một số nhà đầu tư kiên trì nhất mới có thể đầu tư vào phân khúc Việt Nam bởi thời gian giải nhân 50.000 USD và 100 triệu USD là như nhau.

Ở Singapore, chỉ 1 tuần là giải quyết xong một số thủ tục và giải ngân được vốn đầu tư. Ở Thái Lan là 1 tháng, nhưng ở Việt Nam, bình thường phải mất từ 8 tháng tới 1 năm.

Bởi để có 1 bộ hồ sơ được chấp thuận giải ngân vốn, nhà đầu tư phải cung cấp đầy đủ tài liệu về nhà đầu tư gồm hộ chiếu của người đại diện pháp luật, giấy đăng kí kinh doanh, điều lệ doanh nghiệp… Tất cả đều phải được dịch từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt, công chứng. Làm xong bộ hồ sơ trên mất 1 tuần, rồi lại mất thêm vài tháng nữa để xin chữ kí của toàn bộ một số bên liên quan. Đó là có 1 nhà đầu tư, nếu có 3 nhà đầu tư ở 3 nước khác nhau, có lẽ phải chờ tới cả năm.

Ngoài ra, giấy phép con còn rất nhiều, vừa rồi Thủ tướng yêu cầu xóa gần 2.000 giấy phép, nhưng vẫn còn mấy nghìn giấy phép con nữa. Ví dụ, trong lĩnh vực thương mại điện tử, nếu có nhà đầu tư nước ngoài tham dự, phải xin giấy phép, ý kiến của Bộ TT&TT, Bộ VHTTDL, Bộ Công Thương. Như trường hợp của Grab, Uber còn phải xin thêm ý kiến của Bộ GTVT. Thậm chí, nhiều startup đang làm phải dừng lại để xin thêm giấy phép.

Các startup công nghệ chỉ cần 6 tháng là đủ biết có tồn ở được hay không. Với một số startup diện tích nhỏ, họ rất cần một số khoản vốn nhỏ cỡ 50.000 USD để có thể mau chóng triển khai ý tưởng kinh doanh của mình. Nhưng 1 số tiền nhỏ bởi thế cũng mất nhiều tháng giải ngân thì startup làm sao triển khai kinh doanh được?”

Theo ông Dũng, 1 nguyên do khiến startup Việt Nam khó huy động vốn là mức độ cọ sát của một số startup Việt Nam rất ít. Tư duy của một số startup Việt Nam khá đấyng, họ không dám cung cấp tài liệu và bị động trong việc tiếp xúc có nhà đầu tư vì lo lắng sẽ bị ăn cắp ý tưởng. Chính vì vậy, bí kíp kêu gọi 1 số vốn nhỏ của một số startup đã ít, làm sao có thể kêu gọi đầu tư 1 số vốn lớn.

Khó thoái vốn

Theo một số chuyên gia, 1 vấn đề khiến nhà đầu tư ngoại ngại đầu tư ở Việt Nam bởi rất khó để thoái vốn sau 1 thời gian đầu tư.

“Nếu coi startup là 1 sản phẩm, sau khi đầu tư dao động 3 năm, 5 năm hay 10 năm họ sẽ phân phối ra để kiếm lời. Nếu không phân phối được coi như thất bại. Song ở Việt Nam giai đoạn này không có lối thoát để nhà đầu tư thoái vốn, càng đầu lớn, nhà đầu tư càng gặp nhiều rủi ro. Vậy nên, thay vì đầu tư vào Việt Nam họ sẽ đầu tư vào Indonesia, Malaysia, Singapore vì khả năng thu hồi tiền và lãi cao hơn” – ông Nguyễn Mạnh Dũng nói.

Trong khi đấy ông Đỗ Hoài Nam – Đồng sáng lập UP Co-working Space cho rằng, vấn đề có nhà đầu tư không chỉ là thoái vốn có bao nhiêu tiền, mà còn thoái vốn bằng một sốh nào.

Ông Đỗ Hoài Nam – Đồng sáng lập UP Co-working Space cho rằng không có nhiều sư chọn lọc thoái vốn cho một số nhà đầu tư nước ngoài ở Việt Nam

Ông Nam chia sẻ: “Ở Việt Nam, không có nhiều sư chọn lọc thoái vốn cho một số nhà đầu tư bởi hệ thống M&A ở Việt Nam chưa thực sự đã đi vào hoạt động.

Trong khi đấy, chọn lọc IPO cũng cực kì gặp khó. Bản thân một số doanh nghiệp lớn, lâu đời và có nhiều thành công như VPBank cũng vừa mới IPO. Hiện ở, ngay cả một số doanh nghiệp startup công nghệ thành công nhất của Việt Nam cũng chưa dám thực hiện IPO. Lựa chọn chủ yếu là phân phối lại cho nước ngoài hoặc một số nhà đầu tư khác.

Ở đấy lại phát sinh thêm vấn đề thuế không rõ ràng. Câu hỏi đặt ra là thuế nhà đầu tư phải đấyng là thuế gì? Đó là thuế giao dịch vốn (20%) hay thuế chuyển nhượngchứng khoán (0,1%)?

Câu hỏi này có nhà đầu tư cá nhân tương đối rõ ràng, nhưng có nhà đầu tư pháp nhân vẫn là 1 dấu hỏi, đặc thù là có nhà đầu tư nước ngoài. Việc một số nhà đầu tư dè dặt có startup Việt Nam nhiều khi không phải do chúng ta đánh thuế nhiều, mà môi trường của chúng ta không rõ ràng, nhà đầu tư không hiểu mình sẽ phải làm gì”.

Bài viết liên quan