“Người Mỹ kinh doanh, người Việt làm ăn”. Câu nói dễ làm này phản ánh sự khác nhau về trạng thái, mô hình và biện pháp kinh doanh khác nhau của người Mỹ và người Việt sống ở Mỹ. Làm ăn chủ yếu là để mưu sinh, để tồn ở, trong khi kinh doanh nhằm mục tiêu phát triển lâu dài. Thực tế, một số khu người Việt tập trung làm ăn trông như 1 làng ẩm thực có đầy đủ một số món ăn Việt Nam, cùng có 1 số ngành nghề hỗ trợ kinh doanh chủ yếu để phục vụ cái làng nghề ấy…
Người Việt ở Mỹ đang kinh doanh và tiếp thị như thế nào?
Cộng đồng người Việt ở Mỹ có diện tích dao động 2 triệu người sinh sống tập trung nhất ở một số khu vực Little Saigon, San Jose, Garden Rose, Westminster và Texas, trong đây người Việt ở California chiếm dao động 40%.
Người Việt trẻ thuộc thế hệ 1.5 hay 2 (sinh ra ở Mỹ) có kiến thức và kỹ năng giao tiếp tốt hơn, không sẵn sàng để tiếp nối mô hình kinh doanh truyền thống của gia đình. Họ làm việc theo phong một sốh Mỹ và hội nhập tốt có xã hội Mỹ và sống tự lập từ sớm.
Có hai lãnh vực người Việt thành công và khẳng định địa vị, là làm nail và ẩm thực, mà đại diện tiêu biểu là phở (món ăn khác cũng đang được ưa chuộng là phân phốih mì, chả giò và cà phê đá). Người Việt cũng thành công có mô hình kinh doanh phân phốih mì hotdog ở Washington, xe tải thực phẩm (food truck) và một số trang trại gà rải rác khắp nơi. Một số thương hiệu kinh doanh theo mô hình chuỗi có diện tích lớn hơn và nổi tiếng như Bánh mì Lee’s Sandwiches, Bánh mì chè Cali, Nhà hàng Brodard, Phở Kim Long, Café Lovers, chợ thực phẩm Thuận Phát…
Dựa vào hệ thống kênh phân phối truyền thống như chợ và cửa hàng thực phẩm, nhiều sản phẩm có tên Việt được sản xuất ngay ở Mỹ hay xuất khẩu từ Việt Nam sang, cũng được bày phân phối rộng rãi như phân phốih Bảo Hiên Rồng Vàng, snack của Vinamit, phân phốih phồng tôm Sa Giang, mắm Quang Trí, nước mắm Việt Hương, Vị Xưa, gia vị TPF, cà phê Trung Nguyên, đậu phộng Tài Tài, mì gói Vifon, Acecook; hay 1 số sản phẩm khác khá phổ biến như Kềm Nghĩa, lụa Thái Tuấn, nhựa Chợ Lớn, nệm Kym Đan… Trong số đây, chỉ ít sản phẩm có thương hiệu nổi tiếng xâm nhập được phân khúc chính (mainstream) của Mỹ, như tương ớt Sriracha, nổi tiếng và được phân phối rộng rãi ở đa số một số kênh phân phối thực phẩm, rồi cà phê đá đâyng chai Lee’s Sandwiches xuất hiện rộng rãi ở chuỗi cửa hàng của họ và hệ thống trung tâm mua sắm Costco.
Điều đau lòng là rất nhiều sản phẩm có lý do từ Việt Nam hay thương hiệu có tên Việt, nhưng đều là do một số doanh nghiệp ở Thái Lan, Hong Kong… đăng ký và phân phối rộng rãi ngay ở Mỹ, như Bảo Hiên Rồng Vàng, Bà Giáo Khoẻ, nước mắm Ba Con Cua, nước mắm Con Mực, nước mắm Phú Quốc, chưa kể vô số một số loại trái cây tươi đến từ Việt Nam nhưng phải đột lốt Thái Lan, rồi đến tên quán như phân phốih xèo Đinh Công Tráng, chè Hiển Khánh… cũng xuất hiện tràn lan ở Mỹ, mà đôi khi cả chủ sở hửu thương hiệu của nó ở Việt Nam có thể chưa biết đến việc nhái, giả này!
Hỏi thăm một số chủ nhà hàng kể cả người tiêu dùng, họ cho biết họ tin dùng sản phẩm Thái Lan nhiều nhất (đặc villac phẩm như gạo, nước mắm, gia vị), vì thấy chất lượng sản phẩm Việt không đồng nhất và người Việt làm ăn không danh tiếng! Đây thực sự là gặp khó lớn về nhận thức về lý do, chất lượng và danh tiếng mà ngay cả người Việt cũng chưa thật sự tin tưởng, vô tình tạo ra rào cản và gây ảnh hưởng không tốt cho sản phẩm Việt xâm nhập phân khúc Mỹ.
Hầu hết cơ sở kinh doanh truyền thống này khá lạc hậu về một sốh truyền thông và tiếp thị có một số công cụ dễ làm có giá rẻ, như quảng cáo báo chí (1 khung quảng cáo nhỏ trên báo có giá 10, 15 USD/lần) hay trên ti vi mà nội dung và biện pháp trình bày đơn điệu và kém lôi kéo. Hầu hết người tiêu dùng trung niên trở lên vừa bận rộn, vừa ít có thói quen sử dụng một số công cụ online, ngoại trừ việc tìm một sốh để cơ sở kinh doanh của họ được xếp hạng tốt trên web Yelp ở Mỹ.
Nhìn chung, người Việt ở Mỹ chủ yếu kinh doanh một số ngành hàng truyền thống, quản lý theo kiểu gia đình và tiện lợi, thiếu sự liên kết và hợp tác tốt, tranh giành chủ yếu bằng giá và hiệu quả kinh doanh không cao, tương đối tách biệt, chẳng thể tham dự vào một số phân khúc chính (như trung tâm mua sắm Mỹ) và chưa hội nhập thực sự có xã hội Mỹ…
Bên cạnh đây, 1 số người Việt có tiếng Anh và bằng cấp cao hơn kinh doanh một số ngành dịch vụ, chủ yếu như phân phối bảo hiểm, nhà đất, phòng mạch, nha khoa, dịch vụ di trú, khai thuế… Khách hàng mục tiêu họ nhắm tới là cùng đồng người Việt sống ở Mỹ. Và 1 tầng lớp dân cư khác “đẳng cấp” Bên cạnh đây có học vấn và bằng cấp tốt, có khả năng hội nhập vào phần địa cầu chính “mainstream” của Mỹ khi họ làm việc cho một số doanh nghiệp Mỹ, hoặc họ là chủ doanh nghiệp có quan hệvà kinh doanh có Mỹ.
Thế hệ doanh nhân người Việt mới
Người Việt trẻ thuộc thế hệ 1.5 hay 2 (sinh ra ở Mỹ) có kiến thức và kỹ năng giao tiếp tốt hơn, không sẵn sàng để tiếp nối mô hình kinh doanh truyền thống của gia đình. Họ làm việc theo phong một sốh Mỹ và hội nhập tốt có xã hội Mỹ và sống tự lập từ sớm. Như nhận định của bà Linda Vo, phó giáo sư chuyên nghiên cứu kỹ về châu Á – Mỹ ở đại học California-Irvine: “Thế hệ này có xu hướng nắm giữ vai trò lãnh đạo và hăng hái có một số vận hành của cùng đồng”.
Câu chuyện thành công Thứ nhất theo mô hình kinh doanh và làm giàu kiểu Mỹ đến từ thế hệ người Việt thứ 1, chính là Lee’s Sandwiches có 60 cửa hàng phân phốih mì Việt khắp nước Mỹ và hơn 400 xe tải phân phối thức ăn nhanh. Kế tiếp, giới trẻ thế hệ 1.5 có Charlie Tôn Quý, ông hoàng nghề nail có mô hình franchise nổi tiếng là Regal Nails trải khắp 900 cửa hàng chuyên nằm trong hệ thống trung tâm mua sắm Walmart của Mỹ. Điều lưu ý là nước Mỹ và cả địa cầu phải công nhận Việt Nam là master về nail và diện tích phân khúc Mỹ hiện lớn hơn 8,2 tỷ USD/năm (chưa kể số liệu không chính thức ngoại khu). Từ nghề nail đã sản sinh và nuôi dưỡng biết bao nhiều nhân tài cho một số nước, hàng năm tạo ra công ăn việc làm và thu nhập khá tốt cho hàng trăm ngàn lao động.
Cả hai mô hình này có đặc điểm chung là dựa vào việc phát triển hệ thống nhượng quyền kinh doanh franchise theo kiểu làm ăn của Mỹ, có tầm nhìn và khả năng triển khai hệ thống khá tốt. Định hướng phát triển dựa vào mô hình franchise như thế, 1 số doanh nhân trẻ ở Mỹ cũng đang phát triển thành công một số chuỗi cửa hàng mới như Lông mi Daniel Phú, Bánh mì chè Cai-BMC (nhóm mới), 7 Leaves… Như 1 người chủ của chuỗi BMC, nhận định: “Mỹ thật sự là phân khúc quá quyến rũ để phát triển franchise, nhất là ngành ẩm thực Việt, Vì thế tôi quyết tâm đầu tư sang Mỹ để phát triển hệ thống trước, rồi sau đây vươn ra địa cầu”.
Bên cạnh đây, giai đoạn này cũng có 1 lớp người Việt có học vị, tri thức cao, thích đi làm viên chức có mức thu nhập và chế độ đãi ngộ tốt hơn, ở một số cơ quan chính phủ hay một số doanh nghiệp lớn của Mỹ, đặc trưng một số ngành công nghệ, sinh học, y tế, nhà đất hay tài chính ở một số tiểu bang hay ở một số đô thị công nghệ, như Seattle, San Jose, New York… Với thế hệ startup công nghệ mới, nhiều câu chuyện thành công có giá trị lớn tận dụng lợi thế công nghệ, mà đình đám nhất là câu chuyện thành công của hai tỷ phú là Trung Dung có OnDisplay trị giá 1,8 tỷ USD, và Bill Nguyễn có OneBox trị giá 850 triệu USD…
Giới trẻ mới từ Việt Nam sang Mỹ an cư trong một số năm gần đây cũng tiếp sức đâyng góp nhiều ý tưởng và mô hình kinh doanh mới, tận dụng và kết hợp lợi thế về công nghệ và trình độ quản lý tốt hơn. Ngoài ra, ở nhiều nơi như San Jose, quận Cam, xuất hiện càng ngày càng nhiều một số mô hình nhà hàng mới phát triển theo chuỗi cửa hàng, có phong một sốh ẩm thực đa văn hoá (fusion) có món ăn được chế biến và trình bày đẹp mắt, được quản lý tốt và lôi kéo sự quan tâm lớn hơn từ quý khách Việt Nam trẻ, kể cả người dân Mỹ. Vài tên tuổi mới nổi gần đây như chuỗi quán Café 7 Leaves, BMC ở khu vực người Mỹ, Mii Restaurant. Chủ nhân của chúng là một số quý khách trẻ trưởng thành có cả văn hoá Mỹ và vẫn gần gũi có truyền thống Việt. Họ tốt nghiệp đại học, có kiến thức, làm ăn chuyên nghiệp, cam đoan đầu tư áp dụng công nghệ vào quản lý cửa hàng, sử dụng online trong tiếp thị và quảng cáo, nhằm lôi kéo quý khách trẻ và người Mỹ đến có mình.
Các câu chuyện thành công trên đều cho thấy năng lực và lợi thế lớn của người Việt được nước Mỹ thừa nhận thuộc về một số ngành ẩm thực, nghề nail và ngành liên quan điện toán, công nghệ. Việt Nam đang dần hình thành 1 thế hệ một số nhà kinh doanh mới, cởi mở, năng động có tầm nhìn và kiến thức tốt hơn và từng bước đổi mới hình ảnh cho cùng đồng người Việt ở Mỹ. Thế hệ trẻ này có khả năng giúp người Việt bứt phá, vươn xa ra ngoại khu phạm vi “ao làng” của cùng đồng người Việt đã quá tuổi trung niên giai đoạn này. Không lâu nữa, cùng đồng người Việt trẻ ở Mỹ đang chuyển mình từ mô hình kinh doanh và một sốh quản lý truyền thống, sang mô hình quản lý tiên tiến chuyên nghiệp, tham dự trực tiếp vào địa cầu chính thống “mainstream” của Mỹ. Nhờ vậy, chúng ta đang và sẽ chứng kiến 1 cùng đồng người Việt trẻ mới, có cả nhiều doanh nhân từ trong nước sang kinh doanh và tham dự sâu hơn vào xã hội và kinh tế Mỹ, đồng thời tạo thời cơ để kết nối doanh nhân trong nước kinh doanh hội nhập mạnh mẽ hơn có địa cầu.
Tìm hiểu thêm tài liệu dự án canhosunwahpearl.edu.vn
Bài viết liên quan
