Nhân dịp đầu năm mới, TS. Đinh Thế Hiển đã đưa ra một số chia sẻ, nhận định về điểm được và chưa được của nền kinh tế 1 năm qua cùng như xu hướng, dự đoán trong năm 2018.
Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển.
GDP ngoạn mục nhưng sản xuất nội địa vẫn còn… yếu
Kinh tế Việt Nam 2017 không phải chỉ tăng trưởng 6,7% như mục tiêu đề ra, mà ước đạt mức 6,81%. Cùng có bước tăng trưởng ngoạn mục này, nhiều kỷ lục khác cũng đã được thiết lập, đưa nền kinh tế đạt được kỳ tích trong năm 2017. Ông nhận định như thế nào về một số kết quả này?
– Với một số gặp khó đã đi vào hoạt động của nền kinh tế như nợ công cao, nợ xấu chưa được xử lý thực chất, cổ phần hóa công ty nước ngoài (DNNN) còn ì ạch, đầu tư công chậm chạp và dàn trải…, hồi đầu năm rất nhiều chuyên gia và một số tổ chức nước ngoài đã nhận định mục tiêu 6,7% cho năm 2017 là rất khó. Tuy nhiên có một số kết quả đạt được trong năm 2017 và GDP đã vượt qua 6,7% cho thấy nền kinh tế đã có một số một sốh tân tích cực.
Tôi cho rằng, cái được, điểm sáng của năm 2017 đây là lôi kéo vốn đầu tư nước ngoài FDI, cũng như việc đẩy mạnh xuất khẩu được một số thế mạnh của Việt Nam như nông sản, xuất khẩu rau quả lập kỷ lục, vượt qua cả dầu thô. Bên cạnh đây là sự bình phục rất mạnh của ngành nhà đất, thi công…
Tuy nhiên, 1 trong một số quan tâm danh tiếng của chúng ta là sản xuất nội địa thì chưa đúng kỳ vọng, như khu vực công ty nhỏ vừa, một số ngành quan trọng có giá trị tăng thêm lớn vẫn còn nhiều gặp khó.
Nỗ lực của Chính phủ kiến tạo, có một số cải một sốh mạnh mẽ về gở bỏ nhiều quy định, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng đã được thực hiện; tuy nhiên vẫn còn chậm đi vào cuộc sống; một số công ty SME tăng mạnh về số lượng, nhưng hiệu quả kinh doanh chưa cao và chúng ta vẫn dựa vào công ty FDI cũng như công ty lớn trong nước.
Rất tiếc, một số công ty lớn đây vẫn chưa thực sự có sức tranh giành tranh quốc tế. Cụ thể có 88 thương hiệu quốc gia được ra mắt thì thấy thành tích của họ chủ yếu vẫn là phát triển trong nội địa, chưa vươn ra địa cầu. Thậm chí 1 số công ty, sự phát triển của họ còn gây mâu thuẫn trong tăng trưởng như ngành thép.
Chính phủ rất nỗ lực trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, phát triển công ty. Vậy theo ông nguyên do ở sao công ty còn chậm tranh giành phát triển, chưa được như kỳ vọng?
Mặc dù có cải thiện ở cấp Chính phủ trong việc hoạch định chính sách phân phối hàng; song triển khai về địa phương thì vẫn có 1 số nơi môi trường kinh doanh chưa thực sự thông thoáng. Doanh nghiệp đang đối đầu có vấn nạn hàng gian hàng giả, và giá thành logistics, lãi suất ngân hàng ở Việt Nam quá cao; chưa kể, tiếp cận đất đai, vốn của họ đều gặp khó. Những công ty lớn có nguồn lực lớn thì có thể vượt qua, nhưng đối có một số công ty nhỏ và vừa thì đây là cả vấn đề.
Nếu đánh giá kỹ sẽ thấy môi trường của chúng ta vẫn thuận lợi cho công ty lớn phát triển chứ chưa thật sự ưu ái công ty nhỏ như mong muốn của Chính phủ. Trong quá trình phát triển, không chỉ năng lực mà môi trường kinh doanh bình đẳng, thông thoáng là nhân tố rất quan trọng để công ty có thể lớn được.
Cũng phải kể tới 1 lý do sâu xa khác đây là người làm ăn thực chất đối đầu có nhiều gặp khó, kể cả khoản thu thuế phí khá cao, trong khi đây, một số người có tiền không làm ăn mà chọn mua nhà đất rồi đợi thời gian tăng giá để hưởng lợi lại ưu thế hơn do thuế phí thấp. Chúng ta không nói chuyện này sai hay đúng nhưng đây là minh chứng cấu trúc nền kinh tế có vấn đề, cần phải được giải quyết càng sớm càng tốt, sao cho người có năng lực sáng tạo, đồng ý rủi ro kinh doanh phải có thu lợi cao hơn một số người đầu tư thụ động như mua đất chờ tăng giá. Thuế, phí liên quan tới nhà đất ở Việt Nam thấp hơn rất nhiều so có địa cầu.
Điều này là một số người có tích lũy tài sản hưởng lợi. Họ có 2-3 ngôi nhà cho thuê thôi là cuộc sống đủ dư dả. Ở Mỹ không có chuyện bởi thế đâu, nếu anh có tích lũy nhà đất thì anh phải nộp thuế, để tiền dư ra cũng không nhiều. Vậy điều gì xảy ra khi người giàu, người có tiền dồn vốn lại mua đất bởi thế? Điều này sẽ tạo nên sự mất cân đối. Ngành kinh doanh nhà đất phân lô phân phối nền mới phát triển còn một số ngành sản xuất khác như sản xuất tiêu dùng thì èo uột … Câu chuyện này chúng ta phải giải quyết nếu muốn phát triển kinh tế nội địa mạnh và phải nhìn rộng hơn chứ không phải chỉ riêng năm 2017 hay 2018.
3 việc cần làm ngay, làm mạnh trong 2018
Năm 2018, kinh tế Việt Nam có thể sẽ phải đối mặt có một số thách thức gì? Theo ông, đâu là một số việc quan trọng cần làm ngay, làm mạnh trong năm 2018?
Theo nhìn nhận của tôi, mặc dù cũng có nhiều thách thức nhưng năm 2018 sẽ có nhiều thuận lợi hơn 2017.
Năm 2018, cần tiếp tục làm mạnh việc cổ phần hóa DNNN. Bán công ty để phục vụ công ty. Biến một số nguồn vốn thu về tiếp tục trở thành tài sản vững bền của nhà nước đây là hạ tầng sản xuất kinh doanh. Tài sản nhà nước, đây không phải là Vinamilk hay Sabeco… Nó là cảng hàng không quốc tế Long Thành, là một số con các con phố huyết mạch nối một số khu vực sản xuất kinh tế, là một số cảng biển sân bay.
Đó mới là tài sản quốc gia cần phải đầu tư đúng mức, tạo hiệu quả chung cho nền kinh tế, từ công ty cho đến người tiêu dùng. Khi làm hạ tầng tốt, chúng ta không cần thu tiền trực tiếp từ công ty nhưng khi công ty có điều kiện phát triển tốt, kinh doanh khấm khá lên thì nguồn thuế thu về là cực kỳ lớn. Bán DNNN lấy tiền phục vụ cơ sở hạ tầng đây là biến từ kinh doanh rủi ro thành tài sản bền vững.
Thứ hai, phải dùng cơ chế phân khúc trong lãi suất ngân hàng. Ngân hàng nhất định phải chẻ nhỏ vốn cho một số công ty vay, không dồn vốn cho vay vào công ty lớn. Doanh nghiệp lớn họ có khả năng tự huy động vốn bằng nhiều một sốh. Còn nếu cứ dồn vốn cho công ty lớn thì công ty vừa và nhỏ không còn vốn mà vay được..
Cái thứ ba theo tôi cần phải làm mạnh hơn trong 2018 là việc đánh hàng gian, hàng giả, hàng lậu… Phải giao nhiệm vụ, quy trách nhiệm cho chủ tịch tỉnh, nếu địa phương có hàng gian, hàng giả là phải có trách nhiệm. Cấp trên phát hiện cấp dưới phải chịu. Phải làm được như thế phân khúc mới có được sản phẩm tốt và tranh giành.
Có 2 việc để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn, giai đoạn này nhà nước mới đang chú trọng đẩy mạnh 1 việc đây là rà soát văn bản pháp quy, giảm điều kiện thủ tục. Còn vế thứ 2 là quán triệt không để hàng giả hàng nhái, hàng lậu để một số sản phẩm này không còn đất tranh giành có hàng trong nước thì nhiều địa phương vẫn chưa tập trung quyết liệt.
Phải làm được song song cả hai thì mới tạo được môi trường lành mạnh cho công ty phát triển. Doanh nghiệp làm tốt nhưng bị hàng nhái, hàng giả phá hoại thì sao tốt được… Tôi cho rằng 2018 làm được tốt 3 việc trên thì môi trường sẽ được khai thông rất nhiều.
Ông có đề cập tới việc cổ phần hoá, ông có nhận định như thế nào về thương vụ lịch sử Sabeco vừa qua. Trong việc phân phối vốn ở một số công ty lớn, thương hiệu như Vinamilk, Sabeco… người ta thường nhắc đến thương hiệu quả quốc gia. Việc 1 thương hiệu bia lớn hay 1 hãng sữa lớn trong nước bị công ty nước ngoài thâu tóm có phải là 1 vấn đề đáng lo lắng? Ông nhận định về vấn đề này như thế nào?
Việc phân phối vốn nhà nước, đối có 1 số công ty không phải sản xuất hàng hóa mà thuộc về địa vị, địa điểm, nắm về hạ tầng hoặc một số ngành nghề có tính độc quyền thì cực kỳ cẩn trọng. Còn đối một số công ty hàng tiêu dùng như Sabeco, Vinamilk… thì tôi cho rằng nên để tha hồ. Tất nhiên, 1 công ty Việt bị 1 nhà đầu tư nước ngoài mua cũng tạo ra tâm tư. Từ nay uống bia Sài Gòn sẽ không còn là dùng sản phẩm của ông chủ người Việt, mà của người Thái. Từ đây suy diễn tiếp sẽ lần lượt một số công ty nhà nước khác, cùng thêm việc người Thái mua BigC, Metro…
Nhưng, một số cảm xúc, thậm chí nhận định kinh tế đây sẽ làm sai lệch về sự phát triển quốc gia tiên tiến, bao gồm kinh tế phân khúc tranh giành, phát triển sáng tạo, năng lực quốc gia…
Thứ nhất, Vinamilk, Sabeco, Habeco… không phải một số công ty đầu ngành, có giá trị cốt lõi, có năng lực liên kết và lan tỏa cho sức mạnh kinh tế trong nền kinh tế tiên tiến Việt Nam cần phải có và phát triển. Đó chỉ là một số công ty tiêu dùng, có bia, thậm chí nên hạn chế tiêu dùng. Với sữa, việc phân phối Vinamilk sẽ mở ra thời kỳ mới, nhà nước không còn ưu ái cho 1 ngành thiết yếu vốn cần sản phẩm rẻ, công ty ít lời càng tốt để người dân tiêu dùng nhiều hơn.
Không phủ nhận Sabeco làm tốt việc tranh giành, nhưng phải nói thêm, đây là tranh giành “độc quyền tương đối”. Nghĩa là Nhà nước đã dựng “hàng rào kỹ thuật và thuế tiêu thụ đặc thù” để một số hãng bia nước ngoài chẳng thể vào Việt Nam phân phối bia giá rẻ và tranh giành trực tiếp có Sabeco. Lẽ ra, Việt Nam nên có nhiều công ty sản xuất loại rượu nhẹ kiểu Sake của Nhật Bản và Hàn Quốc.
Vì rượu sử dụng gạo là ưu thế Việt Nam, không phải nhập lúa mạch và hoa houblon (hoa bia) mất ngoại tệ như sản xuất bia. Việt Nam đã có một số loại gạo nếp, nếu xử lý độ ngọt sẽ có một số thức uống độ cồn nhẹ như Sake, đúng kiểu châu Á nhưng có phong một sốh Việt. Nhưng chính sách phân phối hàng của ta xem sản xuất rượu như kẻ thù, 1 mặt đè nén sản xuất rượu, đã tạo ra nạn rượu giả, rượu lậu, còn tiêu thụ bia thì “có số má” trên địa cầu.
“Đưa tiễn” Sabeco không có gì hối hận, hãy cho phân khúc tự do tranh giành giữa một số loại bia, rượu, còn nhà nước thu thuế đầy đủ, thậm chí tăng thuế để hạn chế càng tốt. Đồng thời, tạo điều kiện cho một số hãng rượu tư nhân Việt sáng tạo ra một số loại rượu từ trái cây, Sake cho đến “nếp cái hoa vàng” chính hiệu. Sản phẩm nào sản xuất từ gạo trong nước đều chào đâyn, sản phẩm nào đạt nguyên tắc xuất khẩu càng tốt hơn. Như ở Australia, dù là trùm bia, nhưng vẫn có cô gái gốc Việt tạo ra bia trái cây và thành công vang dội, có giá trị triệu đô la Mỹ.
Về sữa, bên cạnh lợi nhuận khổng lồ của Vinamilk, một số sản phẩm sữa cho trẻ em ở Việt Nam có giá quá cao. Giá sữa tươi châu Âu rẻ hơn Việt Nam 50 – 100%, thậm chí chất lượng còn tốt hơn nhiều. Hãy nhìn sang Ấn Độ, họ có chính sách phân phối hàng sữa tươi giá rẻ cho trẻ em, để phát triển thế hệ tương lai. Do đây, việc Nhà nước thoái vốn khỏi Vinamilk có thể giúp phân khúc sữa tươi tranh giành hơn, giá rẻ hơn, để trẻ Việt Nam cải thiện chiều cao, cân nặng…
Tôi rất ngạc nhiên có một số chuyên gia tâm huyết lo lắng khi nhà đầu tư nước ngoài thâu tóm một số công ty tiêu dùng nội địa – một số công ty lãi khủng từ một số chính sách phân phối hàng hỗ trợ của Nhà nước. Thay vào đây, hãy lo lắng nếu phân phối 1 cảng biển, vì cảng biển là hạ tầng phục vụ chung cho nền kinh tế, rất cần nhà nước hỗ trợ (tiếc thay chúng ta đang làm ngược lại vì phí cảng quá cao); hãy lo lắng khi nhà đầu tư nước ngoài vào có công nghệ lạc hậu, nguy cơ ô nhiễm môi trường…
Xin cám ơn ông!
Tìm hiểu thêm tài liệu dự án canhosunwahpearl.edu.vn
Bài viết liên quan
