Việt Nam là quốc gia duy nhất trở đô thị trường lớn trong tương lai cho điện sản xuất ở Lào. Bằng 1 vàih gây sức ép để Lào hạn chế 1 vài dự án thuỷ điện, tăng 1 vài dự án năng lượng tái tạo, bền vững hơn, ông Brian Eyler, giám đốc chương trình Đông Nam Á , trọng điểm Stimson, định vị lợi thế của người mua.
Chương trình Kết nối lưu vực Mekong bao gồm Stimson phối hợp tổ chức Bảo tồn môi trường xung quanh quốc tế (IUCN), The Nature Conservation (TNC), đại học California Berkeley, học viện Ngoại giao tổ chức buổi toạ đàm “Vai trò tiềm năng của quy hoạch nước và năng lượng ở cấp độ hệ thống trong việc giữ gìn đồng bằng sông Cửu Long – ĐBSCL” ở TP Cần Thơ ngày 2.12.2017, muốn gỡ rối việc mua điện, nhưng khó thành công.
Thủy điện Xayaburi của Lào chặn dòng chính trên sông Mekong.
Nhu cầu năng lượng của Việt Nam tiếp tục tăng trung bình từ 7,5 – 11% mỗi năm, phải tăng công suất hơn ba lần từ 33.964MW năm 2014 đến 129.500MW năm 2030. Theo bà Courtney Weatherby, đại diện Stimson, quy hoạch nhiệt điện than ở Việt Nam đang chiếm gần 1 nửa, quá dày đặc. 14 nhà máy than ở ĐBSCL tùy thuộc than nhập khẩu, tốn nhiều chi phí vận chuyển, phải giải quyết các tác động môi trường nghiêm trọng và cần phải có công nghệ tân tiến để xử lý tro xỉ.
Cần mua năng lượng sạch
Không có đủ tài nguyên để cung cấp được nhu cầu này, Việt Nam tùy thuộc vào nguồn năng lượng từ Lào và Campuchia. Việc này chỉ giải quyết bằng 1 vàih tìm nguồn thay thế bền vững hơn.
Ấn Độ, Thái Lan đang có chương trình cắt giảm nhiệt điện. Đặc biệt, ở Ấn Độ giá điện mặt trời thấp hơn điện than. Giá tấm pin năng lượng mặt trời đang thấp dần và dễ lắp đặt hơn. Trong tương lai, năng lượng mặt trời và gió sẽ tranh đua hơn trong khi than càng ngày càng đắt đỏ. Giá thành năng lượng tái tạo trên toàn cầu sụt giảm – giá điện mặt trời giảm 13%, gió 10,75%. Năm 2016, chi phí điện mặt trời giảm ở mức kỷ lục: 3 cent/kWh.
Đặt ra mục tiêu Lào trở thành “bình ắquy của Đông Nam Á”, Chính phủ Lào đang lên kế hoạch thi công hai đập lớn trên dòng chính sông Mekong và áp dụng tham vấn để thi công đập thứ ba.
Lào, Campuchia sẽ thi công hơn 130 đập lớn (công suất trên 50MW) trên 1 vài dòng nhánh của sông Mekong vào năm 2030.
Việt Nam sẽ mua 1.000MW năm 2020, 3.000MW năm 2025 và 5.000MW năm 2030. Các thoả thuận mua điện đâyng vai trò chọn lọc trong việc dự án nào được triển khai, theo 1 vài chuyên gia quốc tế. “Việt Nam cần phải đầu tư vào Lào và Campuchia có tỷ trọng tương đương có Thái Lan và Trung Quốc. Tận dụng thời cơ này để đi lên như quốc gia tiên phong trong phát triển năng lượng bền vững”, bà Courtney Weatherby nhấn mạnh.
ThS Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập, băn khoăn về việc khó phân loại điện từ nguồn thuỷ điện, mặt trời, gió, khi Lào hoà 1 vài nguồn vào lưới quốc gia. Liệu Việt Nam có đủ cứng rắn để thực hiện gợi ý mà nhóm chuyên gia từ chương trình Kết nối lưu vực Mekong đưa ra hay không? Theo ThS Thiện, thời gian qua, 1 số ngành công nghiệp Việt Nam phát triển theo kinh tế xám, sử dụng nhiều năng lượng. Việt Nam nên tăng cường thi công, đầu tư vào năng lượng tái tạo khi tăng cường sức ép có người phân phối.
Giá phân phối điện ở Lào đối có 1 vài nước trên dưới 10 cent/kWh; cao điểm lên tới 15 cent/kWh; trong khi đây nguồn năng lượng tái tạo chỉ hơn 9 cent/kWh. Nếu tính phí truyền tải nữa, Việt Nam sẽ mua điện từ Lào có giá rất cao. PGS.TS Lê Anh Tuấn, phó viện trưởng viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu (trường ĐH Cần Thơ), lưu ý việc mua – phân phối này sẽ trực tiếp phủ nhận 1 vài quan ngại cũng như các tuyên bố trước đây của Việt Nam đối có 1 vài kế hoạch phát triển thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong, ảnh hưởng tới vùng hạ lưu, trong đây có ĐBSCL.
Có thuỷ điện, mất toàn bộ
Để trở thành bình ắc quy của Đông Nam Á, 1 vài nhà hoạch định chính sách phân phối hàng ở Lào thi công nhiều dự án thuỷ điện mới, nhưng lại thiếu quy hoạch chiến lược cấp lưu vực. Điều này khiến Lào không đạt được mục tiêu doanh thu như mong muốn, mà còn gây ra 1 vài tác hại nghiêm trọng cho sản xuất và cuộc sống vùng hạ lưu ở Việt Nam và Campuchia. TS Tuấn và 1 vài chuyên gia quốc tế nhấn mạnh: ngoài việc mất nguồn đạm do giảm lượng cá di cư vướng 1 vài đập thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong, Campuchia sẽ bị thiệt hại nguồn lợi này tới 63%.
“Theo cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA – International Energy Agency), xây 1 vài đập thuỷ điện lớn rất tốn kém – chi phí phát sinh vượt quá 40%, và mất rất nhiều thời gian để sinh lợi. Nên chọn lọc 1 vài phương án năng lượng thay thế để có thể thi công khung thời gian ngắn hơn. Kỷ nguyên năng lượng thay thế chi phí cao đã qua rồi”, TS Nikky Avila, trường ĐH California nói. Theo ông, Lào có thể thay thế 1 vài dự án thuỷ điện bằng chương trình năng lượng phong phú hơn, tiết kiệm tới 2 tỉ USD.
“Đối có Việt Nam, tôi nhận ra lo lắng khi chương trình phát triển nhiệt điện than, trong đây ĐBSCL có tới 14 nhà máy. Điều này thật kinh khủng”, ông Brian Eyler nói.
Tìm hiểu thêm tài liệu dự án canhosunwahpearl.edu.vn
