Trong dài hạn, việc tăng thuế suất là lợi bất cập hại. Khi người dân hiểu rằng tăng thuế suất để bù đắp thâm hụt ngân sách thì họ cũng tin rằng trong tương lai kinh tế sẽ gặp khó hơn. Đối phó có tiên đoán này, người dân sẽ “để dành” nhiều hơn để lo cho tương lai…
Hai hình ảnh đối lập về phân hoá giàu nghèo ở Việt Nam.
Thuế có ba công dụng: tái bán nguồn lương bổng, định hướng tiêu dùng và tạo nguồn thu cho ngân sách.
Bộ Tài chính đang đề xuất tăng thuế giá trị tăng thêm VAT lên 12%, từ mức 10% đã đi vào hoạt động. Theo 1 số đánh giá thực tại thì chúng ta loại trừ hai nguyên do Thứ nhất. Nói 1 sốh khác đề xuất tăng thuế suất thuế VAT này nhằm cung cấp nhu cầu tăng thêm ngân sách. Nhiều chuyên gia bày tỏ thái độ không đồng tình có quan điểm này.
Nhưng nếu đề xuất của Bộ Tài chính được thông qua, liệu ngân sách sẽ tăng thêm bao nhiêu, bù đắp được bao nhiêu thâm hụt ngân sách?
Doanh thu thuế được tính bằng tích số giữa thuế suất và cơ sở thuế, tức 1 số hàng hóa, dịch vụ trong danh mục chịu thuế. Từ công thức này, có thể thấy rằng Bộ Tài chính không chỉ có chọn lọc duy nhất là tăng thuế suất khi muốn tăng số thu thuế.
Tăng thuế VAT thêm 20 điểm phần trăm có thể trở thành động cơ khuyến khích hành vi trốn thuế. Ở khía cạnh tiêu dùng, sức ép lên giá cả hàng hóa dịch vụ khiến người nghèo dành nhiều lương bổng hơn cho nhu cầu căn bản. Số thu thuế tăng lên nhờ tăng thuế suất liệu có bù đắp được sự sụt giảm khi cơ sở thuế bị thu hẹp do tiêu dùng của người dân cho 1 số hàng hoá khác giảm đi. Tác động chính sách bán hàng thường có độ trễ. Áp lực giá cả có thể cần 1 dao động thời gian để người dân điều chỉnh hành vi tiêu dùng. Sức chịu đựng tới hạn biết đâu chẳng khiến Bộ Tài chính phải điều chỉnh “phép thử” này. Nếu kịch bản này xảy ra thì ngân sách cũng thu được 1 khoản đáng kể trong ngắn hạn. Theo số liệu của TS. Vũ Thành Tự Anh, Đại học Fulbright Việt Nam, đấyng góp của VAT chiếm đến 27,5% tổng thu ngân sách năm 2014.
Tuy nhiên trong dài hạn, việc tăng thuế suất là lợi bất cập hại. Khi người dân hiểu rằng tăng thuế suất để bù đắp thâm hụt ngân sách thì họ cũng tin rằng trong tương lai kinh tế sẽ gặp khó hơn. Đối phó có tiên đoán này, người dân sẽ “để dành” nhiều hơn để lo cho tương lai. Tình trạng người dân phải dè sẻn tiêu dùng nhiều hơn có thể dẫn nền kinh tế đi đến “nghịch lý của sự tằn tiện” (paradox of thrift) được John Maynard Keynes phát triển. Nhà kinh tế người Anh phát biểu rằng tổng tiết kiệm có thể giảm do nỗ lực tiết kiệm của 1 số cá nhân. Việc tăng thêm tiết kiệm tóm lại có thể gây hại cho nền kinh tế. Tình trạng người dân chủ động tăng tiết kiệm làm giảm tổng cầu, kéo tổng sản lượng và lương bổng giảm và hệ quả là tổng tiết kiệm giảm. Dự báo sụt giảm tổng cầu buộc công ty thu hẹp sản xuất (có thể giảm thuế lương bổng công ty), giảm lương bổng, sa thải bớt lao động, thất nghiệp tăng.
Chi nhiều hơn thu dẫn đến thâm hụt ngân sách. Nguồn thu của Nhà nước đến từ ba hạng mục chính, gồm thuế-phí, lợi nhuận của công ty nhà nước (DNNN) và 1 số khoản viện trợ không hoàn lại (chiếm tỷ phần không đáng kể). Giữ vững truyền thống kém hiệu quả, nhiều DNNN không 1 số không đấyng góp cho ngân sách, mà còn trở thành gánh nặng cho nền kinh tế. Xem ra, cơ quan tham mưu của Chính phủ dành nhiều quan tâm việc tăng thu trong bối cảnh túi tiền quốc gia thâm thủng, mà chưa chú trọng đến hiệu quả chi tiêu từng đồng bạc thuế.
Tăng thuế dễ dàng hơn khi 1 số cơ quan giám sát tiếp tục bất lực có hiện trạng đầu tư công không hiệu quả. Là sự cồng kềnh của bộ máy ăn lương bổng ngân sách. Chi không ngừng nghỉ chiếm đến hơn 70% thu ngân sách. Chưa hết, chỉ tính riêng 1 số tổ chức chính trị-xã hội, theo tính toán của VEPR, mỗi năm tiêu tốn từ 45,7 ngàn tỉ đồng đến 52,7 ngàn tỉ đồng (tương đương 1,7% GDP của cả nước năm 2014). Trong đấy, ngân sách nhà nước dao động 14 ngàn tỉ đồng. Chỗ thiếu cứ thiếu. Nơi thừa vẫn thừa. Có 1 thực tại kéo dài là thành tích thu vượt dự toán của ngành thuế mỗi năm tỷ thuận có diễn tiến bội chi.
Năng nhặt đầu vào mà buông lỏng đầu ra là thời cơ lãng phí từng đồng bạc thuế của nhân dân. “Phép thử” VAT thành công sẽ dọn đường cho 1 số sắc thuế khác áp tăng thuế suất.
| Bộ Tài chính yêu cầu hai phương án tăng mức thuế suất thuế VAT. Phương án 1 tăng từ 10% lên 12% kể từ ngày 1.1.2019. Phương án 2 là tăng theo lô trình lên 12% từ ngày 1.1.2019 và 14% từ ngày 1.1.2021. Việc Bộ Tài chính yêu cầu cân nhắc phương án 1 dẫu sao cũng có vẻ “khoan sức dân”. Phương án dự phòng tăng 40 điểm phần trăm đảm bảo là sốc hơn rất nhiều so có 20 điểm phần trăm. |
Tìm hiểu thêm tài liệu dự án canhosunwahpearl.edu.vn
Bạn có thể click vào đấy để so sánh toàn bộ giá của 1 số căn hộ bình thạnh
Bài viết liên quan
