Nông nghiệp CNC: Khi bản lĩnh của DN … chưa đủ

(Canhosunwahpearl.edu.vn) Tuy gần đây, nông nghiệp công nghệ cao đã trở thành chủ đề “hot” và lôi kéo được nhiều công ty tham dự hơn, nhưng để đạt mục tiêu phát triển nông nghiệp công nghệ cao bài bản và bền vững, “bản lĩnh” của chính 1 vài công ty vẫn… chưa đủ, mà quan trọng hơn là sự liên kết chặt chẽ, sự vào cuộc đồng bộ của 5 nhà: Nhà nước, nhà nông dân, nhà khoa học, nhà công ty, nhà băng (ngân hàng).

Doanh nghiệp có… hào hứng có nông nghiệp CNC?

Nông nghiệp áp dụng công nghệ cao được hiểu là nền sản xuất nông nghiệp theo hướng tiên tiến, có sự tích hợp của nhiều ngành từ công nghệ cơ khí, điện tử, tự động hóa, hóa học, công nghệ tài liệu, công nghệ sinh học, khí tượng, tài chính – quản trị kinh doanh, chế biến, bảo quản… để làm ra sản phẩm nông nghiệp năng suất, chất lượng, hiệu quả cao, chắc chắn phát triển bền vững.

Trên địa cầu phát triển nông nghiệp công nghệ cao đã được thực hiện từ nhiều thập kỷ trước đây. Ở Việt Nam, từ những năm 90 của thế kỷ trước đã bắt đầu phát triển nông nghiệp áp dụng công nghệ cao. Đến đầu năm 2017 đã có gần 30 khu nông nghiệp áp dụng công nghệ cao được quy hoạch, thi công và đưa vào làm việc ở 1 số địa phương.

Theo số liệu thống kê, số lượng công ty nông nghiệp năm 2015 chỉ có hơn 3.600 công ty (chiếm dao động 1% tổng số công ty). Đến hết quý III năm 2016 có thêm hơn 1.300 công ty nông nghiệp đăng ký thành lập mới, đưa tổng số công ty nông nghiệp lên trên 4.000 công ty. Theo phân tách, con số dưới 1% đầu tư của công ty vào nông nghiệp, nông thôn còn rất nhiều hạn chế, thiếu ổn định và chưa tương xứng có tiềm năng, cũng như nhu cầu phát triển của ngành. Hơn nữa, hầu hết công ty đầu tư vào nông nghiệp lại là 1 vài công ty có diện tích nhỏ.

Nguyên nhân khiến nhiều công ty ngại đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao ngoài những rủi ro về thiên tai, khí hậu, dịch bệnh, lợi nhuận thấp… thì những rào cản về đất đai, độc đáo là thiếu những “cánh đồng mẫu lớn” để đầu tư nông nghiệp công nghệ cao; thiếu và hạn chế trong tiếp cận nguồn vốn; rào cản về cơ chế, chính sách bán hàng, thủ tục hành chính, tâm lý và thói quen sản xuất cũ, lạc hậu của người dân… là những gặp khó, vướng mắc không dễ giải quyết ngày 1 ngày hai.

Đặc biệt, nhân lực được coi là hạn chế lớn nhất khiến 1 vài nhà đầu tư còn “chần chừ” khi đầu tư phát triển nông nghiệp công nghệ cao bởi lẽ đây là lĩnh vực phải được hoạt động bởi “nông dân trí thức”, nhưng dao động trên 97% lao động nông nghiệp GĐ này chưa qua đào tạo và để hoạt động hiệu quả nông nghiệp công nghệ cao thực sự cần thiết phải đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp công nghệ cao, đào tạo nghề cho người dân, người nông dân không chỉ là người lao động mà còn phải là những chuyên gia trên đồng ruộng.

Tuy những năm gần đây, nông nghiệp công nghệ cao đã trở thành chủ đề “hot” và lôi kéo được nhiều công ty tham dự hơn, nhưng để đạt mục tiêu phát triển nông nghiệp công nghệ cao bài bản và bền vững, “bản lĩnh” của chính 1 vài công ty vẫn… chưa đủ, mà quan trọng hơn là sự liên kết chặt chẽ, sự vào cuộc đồng bộ của 5 nhà: Nhà nước, nhà nông dân, nhà khoa học, nhà công ty, nhà băng (ngân hàng).

Bài toán đầu ra là cốt lõi

Để thành công có nông nghiệp công nghệ cao, bài toán đầu ra được cho là vấn đề cốt lõi.

Cái gốc của vấn đề là chúng ta phải tổ chức mô hình nuôi, trồng tập trung chuyên nghiệp mà nông dân được biến thành công nhân hoặc chỉ là bàn tay nối dài để phát triển trồng trọt, chăn nuôi, thực hiện chặt chẽ quy trình của chủ đầu tư chắc chắn chất lượng. Sau đây là việc tổ chức tiêu thụ theo quy trình chuỗi khép kín. Khi nào ở Việt Nam hết chăn nuôi, trồng trọt tự phát, manh mún thì mới có thể hết giải cứu cho 1 vài sản phẩm đầu ra của nông nghiệp.

Trong khi đây, nông nghiệp công nghệ cao thường gắn liền có kinh phí sản xuất cao, nhất là trong GĐ đầu, cùng có tâm lý của người tiêu dùng chưa đủ niềm tin thế nào là sản phẩm sạch, thế nào là sản phẩm công nghệ cao để đủ sức đánh đổi kinh phí lớn khi người tiêu dùng cần bỏ ra để mua sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao. Ngoài ra, hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn là vấn đề “đau đầu”, trong đây có lý do do luật và thi hành luật không đủ lực và yếu kém.

Đầu tư vào nông nghiệp dễ rủi ro, chuyện nhà nông “loay hoay” có bài toán đầu ra và bài học “được mùa, mất giá, bí đầu ra” đến nay vẫn là bài học nhãn tiền chưa có đáp án giải quyết triệt để. Và chuyện đầu ra cho công ty đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao cũng có thể là bài toán “tâm lý thấp thỏm”…, 1 vài nhà đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao hầu hết bị lỗ vì sản phẩm “vàng thau lẫn lộn”, luật pháp bó tay, nhà đầu tư bó toàn thân!

Do đây, Nhà nước bên cạnh việc phải bổ sung, sửa đổi luật theo hướng xử phạt thích đáng, cần có chính sách bán hàng khuyến khích để 1 vài công ty bao tiêu sản phẩm của bà con nông dân… Các hình thức liên kết, hợp tác trong nông dân, độc đáo giữa nông dân có công ty nhằm đầu tư mở rộng sản xuất, gắn có chế biến tiêu thụ, tạo sản xuất ổn định và nâng cao chất lượng sản phẩm nông nghiệp, làm cơ sở để thi công thương hiệu sản phẩm có danh tiếng trên phân khúc cần được khuyến khích.

Các công ty cần phát triển theo hướng gắn có hình thức liên kết theo chuỗi từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ sản phẩm, thi công “cánh đồng mẫu lớn” nhằm nâng cao giá trị tăng lên sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao và nâng cao khả năng tranh đua trên phân khúc.

* TS. Nguyễn Đức Hưởng – Chủ tịch HĐQT NH LienVietPostBank

Bài viết liên quan