“Tại phiên đấu thầu được tổ chức vào chiều nay, 18.12, bộ Công thương chào phân phối 343.662.587 cổ phần của Sabeco, có mệnh giá 320.000 đồng/cổ phần, gần 54% vốn của Sabeco…”. Tôi đọc tin sốt dẻo này vào khi gần cuối buổi chiều từ màn hình tivi (khi ngồi chờ mấy anh khách hàng Thái Lan và Singapore để bàn 1 chương trình hợp tác) ở quán càphê Starbucks trên một số con phố Phan Xích Long (Phú Nhuận, TP.HCM).
Hai người khách hàng của tôi đến kịp khi bản tin phân phối cổ phần Sabeco vẫn còn. Cả ba người hăng hái thảo luận. Anh khách hàng Thái Lan hỏi: “Vì sao 1 công ty nhà nước (DNNN) đang rất mạnh chiếm tới 40% thị phần ngành bia lại phải chọn lọc phân phối? Ở Việt Nam, con số một số công ty, kể cả công ty đầu tư nước ngoài mà chiếm được thị phần 40% là rất hiếm. Sabeco không ngán Heineken, Tiger, Sapporo, lại được người tiêu dùng Việt ủng hộ, sao không coi Sabeco là 1 “thương hiệu quốc dân”?
Đành rằng, khi đã phân phối phải thu được nhiều tiền, nhưng có các ưu tiên khác cần đưa lên bàn cân “cân đo đong đếm” trước khi rung chuông…
Tôi lặng lẽ nghĩ về nhiều năm liền dốc sức vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, nay đem phân phối thương hiệu Bia Sài Gòn. Tôi giải đáp: “Hiện nay chúng tôi cần tiền, còn bia đâu phải là ngành then chốt”. Anh khách hàng Thái phản bác: “Tại sao một số khách hàng không tính khác đi. Hãy bỏ ra vài triệu USD để thuê CEO và đội ngũ quản lý giỏi, Sabeco sẽ tiếp tục thắng lợi lớn hơn, phát triển tốt hơn vì phân khúc nội địa ủng hộ hết lòng. Các khách hàng thu được gấp nhiều lần giai đoạn này mà vẫn giữ nguyên thương hiệu lớn”.
Chưa kịp nói gì thêm, anh khách hàng Singapore nêu câu hỏi hơi kỹ thuật: “Phía Vietnam Beverage (thực chất là của ông chủ Thái Lan Charoen Sirivadhanabhakdi) nắm gần 54% cổ phần, phía Việt Nam nắm chưa tới 46% cổ phần, nghĩa là người Thái đã thành “ông chủ”, còn Việt Nam là người giúp việc. Nếu vẫn phân phối Sabeco mà giữ mật độ 51% có được không?”.
Tôi có đọc ý kiến của 1 chuyên gia tài chính, bà Phương Thơ của Morgan Stanley, đa số một số nước trên địa cầu có nền kinh tế giàu mạnh đều có các cái tên thương hiệu do quốc gia ấy có đứng ở danh tiếng, đại diện cho nền kinh tế và sức mạnh quốc gia. Như có Hàn Quốc, có các công ty tư doanh lẫn quốc doanh là Samsung Electronics, hãng Hyundai Motor, Posco, Korea Electric Power, Shinhan Bank… Kể cả khi cổ phần, Chính phủ Hàn Quốc vấn nắm giữ trên 51% của tập đoàn Điện lực Kepco (quốc doanh) để kiểm soát thương hiệu do người Hàn Quốc làm chủ.
Như vậy, nên phân phối công ty cho người Việt, dù tư nhân, thay vì phân phối hết cho nước ngoài? Chúng ta cũng cần biết rằng, động thái của ông chủ mới của Sabeco là nằm trong chính sách phân phối hàng lâu dài (tấn công phân khúc Việt Nam) của Chính phủ Thái. Từ tháng 4.2016, Chính phủ Thái đã mở phân phối 1 chương trình hợp tác giữa một số công ty lớn có bộ Thương mại và một số ngân hàng lớn, nhằm hỗ trợ một số công ty vừa và nhỏ của Thái Lan. Những công ty lớn, dự trù tham dự như: Berli Jucker (BJC), SCG và Srithai Superware. Trong đây, BJC sẽ hỗ trợ công ty vừa và nhỏ Thái Lan khai thác phân khúc Việt Nam. Cần nói thêm, BJC là chủ của hệ thống Metro Cash&Carry và vừa mua Sabeco.
Cũng vào thời điểm đây, ở hội nghị về phát triển công ty vừa và nhỏ Việt Nam, nguyên bộ trưởng bộ Thương mại Trương Đình Tuyển nói: “Một số công ty đã phải phân phối lại cho công ty FDI, vì môi trường kinh doanh bất định. Đây là lỗi của cơ quan nhà nước, vì đã không tạo được môi trường kinh doanh có thể tiên liệu được”.
Trong 1 bản tin ngắn của AFP có nêu ý kiến 1 chuyên gia nghiên cứu kỹ tài chính về việc đưa ra giá thầu Sabeco quá cao, còn thời gian dự trù để mở phân phối phiên đấu thầu quá ngắn, đã làm một số nhà đầu tư trong nước không đủ thời gian đấu thầu. Đành rằng, khi đã phân phối phải thu được nhiều tiền, nhưng có các ưu tiên khác cần đưa lên bàn cân “cân đo đong đếm” trước khi rung chuông…
Thoái vốn hết ra khỏi DNNN là đúng. Giữ gìn các thương hiệu mạnh nhất cho quốc gia, cho nền kinh tế lâu dài, tận dụng thế mạnh 1 phân khúc tiêu thụ nội địa đông dân mà nhiều nước ao ước, cũng không sai. Khi thương hiệu “Bia Sài Gòn” thành bia Thái, bia Chang, chẳng thể không có sự thối động trong hàng ngũ một số thương hiệu Việt Nam, đang cực kỳ nỗ lực vùng vẫy để đứng vững, vươn lên… Có ý kiến cho rằng, phải ủng hộ nhà nước thoái vốn khỏi một số DNNN. Phải chăng ý kiến này muốn nói rằng, hơn mười năm qua, Nhà nước dành hết nguồn lực cho DNNN, nên không còn lực để chăm lo cho công ty vừa và nhỏ, công ty tư nhân? Khi DNNN quản lý kém, tham nhũng tràn lan, mất vốn, còn công ty vừa và nhỏ bị cầm chân, không phát triển đúng mức, suy yếu dần; cũng là khi chưa có lực lượng công ty Việt đủ mạnh, để tranh đua ở chính phân khúc nội địa, nói gì bước ra địa cầu.
Với thương vụ Sabeco, có thể mừng vì mức thu lớn từ số tiền đầu tư của người Thái. Chúng ta không thương tiếc thuần cảm xúc hay tự ái phi kinh tế, phi hội nhập. Nhưng chính hội nhập đang buộc một số nhà quản lý, một số công ty phải nghĩ theo tầm chiến lược hơn, xa hơn, tổng thể hơn và giải một số bài toán ngắn hạn. Nhưng cũng chú tâm bài toán dài hạn có trách nhiệm và bản lĩnh, vì phát triển bền vững của nền kinh tế.
Tìm hiểu thêm tài liệu dự án canhosunwahpearl.edu.vn
Bài viết liên quan
